Proces tworzenia się więzi społecznej.
Proces tworzenia się więzi społecznej i mechanizmy towarzyszące temu procesowi jest równoznaczny z procesem tworzenia się społeczeństwa. śledzenie tego procesu jest oczywiście zabiegiem czysto analitycznym, w kt6rym nie można jednak przeciwstawić zdecydowanie subiektywnych czynników i elementów - elementom i czynnikom obiektywnym.
Do XVII i XVIII wieku przedstawiciele nauk społecznych byli przekonam, iż podstawą tworzenia społeczeństwa są dwa rodzaje organizacji: organizacja państwowa (rozumiana jako polityczna organizacja społeczeństwa) i organizacja kościelna (religijna).
Dopiero później zaczęto zwracać uwagę na to, iż o spójności wewnętrznej zbiorowości ludzkich decyduj ą przede wszystkim procesy spontaniczne, stanowiące również podstawą tworzenia się organizacji państwowych i religijnych. J. Szczepański zaznacza przy tym, iż "Socjologia jako odrębna nauka zaczęła się rozwijać właśnie wtedy, gdy zaczęto szukać praw rządzących tymi spontanicznymi procesami życia zbiorowego. Wśród tych zagadnień problem wewnętrznej spójności grup, problem utrzymywania się zbiorowości i trwania jako identycznych całości, mimo zmiany składu członków, utrzymywania norm, wzorów zachowań, wartości kulturowych itp. wysuwał się na czoło, jako podstawowy6.
Powstaje zatem pytanie jakie podstawowe elementy składają się na proces tworzenia i podtrzymywania więzi. Wspomniany już J. Szczepański stwierdza, iż pierwszym, najprostszym elementem jest styczność przestrzenna między jednostkami, która może mieć zarówno charakter bezpośredni, jak i pośredni (poprzez informację w środkach masowego przekazu). Możemy ją określić jako akt"(...) spostrzeżenia innego osobnika lub uświadomienia sobie jego istnienia w przestrzeni, w której przebiega działalność człowieka. Jej podstawowym składnikiem jest zdanie sobie sprawy z istnienia innych ludzi w tej przestrzeni i spostrzeżenia ich cech7. Styczność przestrzenna nie musi oczywiście prowadzić do pojawienia się dalszych etapów rozwoju więzi, zwłaszcza wtedy, gdy ma ona zupełnie przelotny i przypadkowy charakter (styczność przestrzenna w środkach komunikacji miejskiej, w sklepach, kinach czy teatrach). Styczność przestrzenna przerodzić się może w styczność i łączność psychiczną. Ma to miejsce wtedy, gdy wystąpi zainteresowanie drugą osobą z punktu widzenia bardzo różnych, zarówno świadomych jak i nieświadomych potrzeb (ekonomicznych, społecznych, emocjonalnych itd.). Zainteresowanie to może być zarówno jednostronne jak i dwustronne, stanowiące bardziej pewną podstawę do rozwoju więzi społecznej. Styczność psychiczną tworzą więc wzajemne zainteresowania (może mieć ona zarówno charakter bezpośredni jak i pośredni), które niekoniecznie muszą wiązać się z rozwojem pozytywnych emocji i postaw. Styczność psychiczna przekształcić się może w łączność psychiczną prowadzącą do rozwoju wzajemnych sympatii, przywiązania itp. Nie jest to jednak warunek konieczny do pojawienia się następnego elementu więzi, tj. styczności społecznej, w której występuje nie tylko element zainteresowania ale również podejmowania określonych czynności.
(…)
…, na dawnych obrzędach religijnych, bądź też na indywidualnych nawykach. Zaliczyć możemy do nich zarówno zwyczaj specjalnego ubierania się, późnego wstawania, przygotowywania choinki na Święta Bożego Narodzenia, jak zwyczaje wypracowywane przez grupę i tylko dla niej charakterystyczne (np. zwyczaj grupy studenckiej polegający na chodzeniu po każdym kolokwium do wesołego miasteczka). Obyczaj zaś…
… określonych celów. Instytucje te są na ogół dużymi zbiorowościami, wewnętrznie zróżnicowanymi i ustrukturalizowanymi, o różnym stopniu otwartości na wpływy otoczenia społecznego (innych zbiorowości społecznych). Szczególnym przykładem instytucji formalnych są tzw. instytucje totalne (nazwa nadana przez E. Goffmana)13 - więzienia, klasztory, szpitale psychiatryczne, koszary, domy opieki, obozy koncentracyjne…
… lub węższy zakres prywatności. Na ogół jednak nie odnosi się ona do zachowań i postaw ważnych w swych skutkach dla poszczególnych zbiorowości. Zachowania i werbalizowane postawy, które nie są społecznie akceptowane spotykają się z określonym rodzajem sankcji społecznych, stanowiących istotny element kontroli społecznej. Jak stwierdza J. Szczepański "Każda grupa, każda zbiorowość społeczna rozwija szereg…
… określonych zbiorowości społecznych, zmiennych w czasie i przestrzeni a jednak ciągle zachowujących swą tożsamość.
Z tego też powodu mówi się o tzw. relatywizmie systemu normatywnego jak i absolutyzowaniu norm społecznych, o skłonności do narzucania norm i zasad innym. Przewaga jednej z tych postaw zależy przede wszystkim od charakteru i treści więzi społecznej. Niektórzy autorzy definiując pojęcie kontroli…
… ze współżyciem i organizacją życia zbiorowego oraz normy wyprowadzane z zasady wzajemności i pomocy, które stanowią podstawową przesłankę do rozwiązywania konfliktów społecznych20.
b) Sankcje religijne, czyli sankcje przewidziane przez system dogmatów i wierzeń danej religii za przestrzeganie lub naruszanie jej nakazów lub zakazów (od zbawienia wiecznego począwszy po wieczne potępienie). Sankcje religijne wobec…
… się jeszcze w nim również wszelkie sposoby zarządzania i kierowania ludźmi różnymi środkami działania, sposoby koordynowania czynności, sprawdzania ich efektów itp. (np. organizacja pracy, organizacja wypoczynku itp.) oraz wszelkie, spontanicznie wytwarzane (np. w grupach pierwotnych) sposoby realizacji często zmiennych w czasie celów grupowych. Stąd też możemy powiedzieć za J. Szczepańskim, iż"(...) organizacja społeczna dowolnej…
…, instytucje sportowe), zaś do środków bezpośrednich te, które polegaj ą na karaniu lub neutralizowaniu jednostek lub grup zachowujących się wbrew obowiązującym normom. Do tych jednostek i grup społeczeństwa amerykańskiego zalicza cytowany autor biednych, chorych umysłowo, politycznych dysydentów i przestępców. Kontrola społeczna nad tymi kategoriami sprawowana jest przez instytucje pomocy społecznej, służbę…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (1)
margoot napisał(a):
2023-05-30 19:35:57
super