To tylko jedna z 4 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Próba kodyfikacji prawa polskiego w pierwszej połowie XVI wieku. Korektura praw z 1532 roku.
Korektura praw jest czasem błędnie zwana „Statutem Mikołaja Taszyckiego”, dla podkreślenia jego roli w jej współtworzeniu.
Geneza
Już w XIII wieku zwracano uwagę na konieczność spisywania prawa zwyczajowego. Prace kodyfikacyjne tamtego okresu miały zazwyczaj charakter prywatny. Państwo dostrzegało jednak korzyści ze spisywania prawa m.in. łatwiejsze jego egzekwowanie. W XIV wieku nadal mamy do czynienia z dominacją prawa zwyczajowego. Poważnym krokiem naprzód były Statuty Kazimierza Wielkiego. Kontynuatorami tego dzieła była szlachta Małopolska skupiona wokół kancelarii królewskiej. Statuty zawierające przywileje generalne miały być manifestacją chęci ogólnej unifikacji prawa. Było to związane z pragnieniem poprawy systemu prawa, korzystania z jednolitego systemu w miejsce fragmentarycznego ustawodawstwa.
Tło w I połowie XVI wieku
Jednolity system miał zreformować przedawnione prawo feudalne, odpowiedzieć na potrzeby odwlekania rozstrzygnięć przez prokuratorów. Sądy wiecowe nie dawały sobie rady z natłokiem spraw, prawie stanowione było przestarzałe, a średnia szlachta występowała z postulatami egzekucji praw.
Nie było to proste, gdyż wysunięte zostały jednocześnie żądania sekularyzacji dóbr kościelnych, konflikt z duchowieństwem w okresie reformacji wzmagał się. Jednocześnie szlachta obawiała się prób kodyfikacji prawa związku z niechęcią do zmian i chęci wiązania go wyłącznie ze zwyczajami przodków.
Ruch kodyfikacyjny na ziemiach Polski
Ruch kodyfikacyjny obejmował prawo kanonicznie, czego dowodziły Statuty Mikołaja Trąby, prawo miejskie, które chciał zreformować Jan Łaski, a także najważniejsze w tym okresie prawo ziemskie. Próby jego kodyfikacji dały wyraz w dziele: Syntagmaty - zbioru wydanego w Lipsku, obejmującego Statuty Kazimierza Wielkiego, statuty Krakowsko - Warckie, Nieszawskie, a także Statut Nadkorczyński z 1465 roku. Niestety nie wiadomo czy ten zbiór został zaakceptowany przez króla. Znaczniejszym dziełem był wydany drukiem „Statut Łaskiego” obejmujący: przywileje szlacheckie, statuty i edykty królewskie, konstytucje sejmowe, spis prawa procesowego oraz inne drobne prawa. Brakowało tam jednak spisu partykularnych zwyczajów, które nadal miały najwyższą wagę.
W 1511r.Zygmunt Stary zwrócił się z poleceniem spisania zwyczajów poszczególnych ziem przez znawców prawa. W związku z niewypełnieniem tego polecenia, sprawa została wniesiona na sejmie w 1512 roku. Król polecił wojewodom spisanie zwyczajów uważanych za prawo, które nie są objęte w prawoznawstwie. Miało to stworzyć podstawę prawną dla sądów królestwa - zamierzenia te nie zostały jednak zrealizowane.
(…)
… (który był zagorzałym obrońcą praw szlachty) dla Korektury. W stosunku do szlachty kodyfikacja utrzymała jej dotychczasowy stan prawny, zakazując ponadto posiadania ziemi mieszczanom. W jej postanowieniach sejm został nieznacznie wzmocniony, poprzez możność korzystania z zasady lex retro non agit. Prerogatywy możnowładztwa i króla nie uległy zmianie, może z wyjątkiem pojawienia się sądu dla mniejszości w miejscu…
…. Opozycjoniści uważali jednak, że głównym zadaniem sejmu egzekucyjnego ma być likwidacja przywilejów niezgodnych z prawe pospolitym, czego się obawiali. Naprawa praw miała być rezygnacją z urzędów dzierżonych bezprawnie, rozliczeniem się z zasadą incompatibilitas. Na gruncie sejmu sprawiedliwości i naprawy praw ścierały się zdania szlachty Wielkopolskiej, króla i magnatów. W Bydgoszczy podjęto decyzję…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)