Temat przewodni to potrzeby społeczne i ich diagnozowanie. Informacje zawarte w pliku poruszają kwestie takie jak: definicje potrzeb, podejście do diagnozowania potrzeb,potrzeby społeczne, potrzeby o genezie przyrodniczej, potrzeby kulturowe, potrzeby organizacyjne, badania specjalne, ewaluacja i monitoring,
Dodatkowo w notatce można znaleźć tabelę: wskaźniki zaspokojenia potrzeb społecznych.
Potrzeby społeczne i ich diagnozowanie
Definicje potrzeb
Potrzeba to kluczowe pojęcie polityki społecznej. Używa się jednak terminu “potrzeby społeczne” w różnych ujęciach i odniesieniach i choćby ta różnorodność wymaga uściśleń i definicji. Potrzebami społecznymi interesuje się ekonomia, gdy mowa o celach działalności gospodarczej, terminu używają politycy, gdy chcą podkreślić wagę podejmowanych przez siebie decyzji. Można przyjąć, że potrzeby stale ulegają przemianom. To, że czasem ujmujemy je jako atrybuty i mamy skłonność do uznawania ich za cechy wynika z faktu, że tylko niektóre potrzeby jednostek - podstawowe - są niezmienne, a potrzeby zarazem podstawowe ale jednocześnie społeczne, ulegają powolnym przeobrażeniom, których czas liczy się niekiedy w pokoleniach. Przeobrażeniom ulegają zwłaszcza procesy zaspokajania potrzeb i formy, w jakich potrzeby objawiają się. Faktem bezspornym jest np., że człowiek do życia wymaga odżywiana organizmu. Niemniej jednak w krajach, w których dokonał się niedawno rozwój gospodarczy liczba ludzi z nadwagą i otyłych gwałtownie wzrasta, a dopiero po pewnym czasie życia w dobrobycie udział ludzi z nadwagą spada. Oznacza to, że ubóstwo wytwarza - skrótowo ujmując - skłonność i potrzebę jedzenia do syta, która staje się szkodliwa, gdy dostęp do pożywienia jest w praktyce nieograniczony - w zamożnym społeczeństwie dysponującym wiedzą o racjonalnym odżywianiu się nawyki i potrzeby muszą się zmienić. W skali społeczeństwa “potrzeba jedzenia” musi przybrać nowe formy.
Potrzeba jest terminem psychologicznym: “to odczuwany przez jednostkę stan braku czegoś, co w związku ze strukturą organizmu, indywidualnym doświadczeniem oraz miejscem jednostki w społeczeństwie jest niezbędne do utrzymania jej przy życiu, umożliwienia jej rozwoju, utrzymania określonej roli społecznej, zachowania równowagi psychicznej”.
Jest to definicja, na której oprzemy się w tym rozdziale, zdając sobie sprawę z jej przybliżonego charakteru. Badacze i działacze społeczni oraz gospodarczy, dochodzą do określenia potrzeb społecznych w mniej lub bardziej zadowalający sposób na podstawie tej definicji. Według słownika języka polskiego “brak” to: [1] “fakt nieistnienia czegoś, nieobecność, niedostatek”, [2] “niedociągnięcie, wada, defekt, błąd”, [3] “wyrób mający usterki, niezgodny z obowiązującą dokumentacją techniczną, określającą w sposób jednoznaczny parametry jakościowe danego przedmiotu”. Wszystkie te trzy znaczenia można w jakiś sposób łączyć z potrzebami. Jeżeli zastanowić się głębiej nad sensem takiego łączenia, to brak można wiązać z jakąś strukturą odnoszącą się do budowy lub składu systemu, bądź z sekwencją czynności, w której jakiś element jest pominięty, choć powinien występować lub też występuje z niedostatecznym natężeniem.
(…)
… wymagających aktywnego oddziaływania polityki społecznej oraz skutków podejmowanych działań, rezultatów różnych decyzji, a następnie korektę działania, gdy skutki są negatywne lub nie zamierzone. Przedmiot badań stanowią odczuwane potrzeby rozmaitych zbiorowości społecznych i potrzeby wynikające z funkcjonowania różnych, rozumianych szeroko, instytucji społecznych. Istota tego podejścia polega na uznaniu…
… wskaźników społecznych dostarczają badania centralnych urzędów statystycznych na mocy zobowiązań, które wynikają z ich statutowych celów działania. Gdy te standardowo zbierane wskaźniki nie wystarczają prowadzone są tzw. badania specjalne, czyli badania jednorazowe, które mają na celu lepsze rozpoznanie wybranej dziedziny, przeważnie po to, aby podjąć nowe decyzje dotyczące tej dziedziny. Na przykład Główny Urząd Statystyczny w Polsce podjął w 1996 roku badanie reprezentatywne stanu zdrowia ludności Polski. Badanie to dostarczyło m.in. bogatej informacji na temat liczby i udziału osób chorych na 27 grup chorób przewlekłych. Nie trzeba wyjaśniać, że choroby przewlekłe, to w kontekście potrzeb społecznych występujące masowo odczuwane braki sprawności i organizmu, które mogą napotykać na braki w zakresie…
…, Oficyna Wydawnicza SGH 1994, Warszawa, ss. 12−44, definicje − ss. 18−19. S.Golinowska, Nurty w ruchu wskaźników społecznych, w: Wskaźniki społeczne. Op. cit., s. 24
S. Nowak, Studia z metodologii nauk społecznych, PWN 1965, Warszawa, s. 248.
Por S. Nowak, Studia z metodologii nauk społecznych, PWN 1965, Warszawa 1965, s. 245−265 i E. Mokrzycki, Założenia socjologii humanistycznej, PWN 1971, Warszawa…
…, którego prawzorem jest obserwacja na monitorach obrazu rzeczywistości (np. stałe monitorowanie ruchu ulicznego, czy banku) albo wskaźników obrazujących procesy - np. holter odnotowuje na wykresie całodobowy elektrokardiogram, a tachograf - parametry ruchu pojazdu.
Podsumowanie
Potrzeby są dynamiczne. Można przyjąć, że potrzeby stale ulegają przemianom. Przeobrażeniom ulegają zwłaszcza procesy zaspokajania potrzeb…
… pracy - jak różne dziedziny nauk społecznych mogłyby się obejść bez tego pojęcia. Łączy się z tym nadużywanie pojęcia potrzeb człowieka. Dotyczy to zwłaszcza polityki społecznej i zagadnienia zaspokajania potrzeb, gdzie niewłaściwe podejście do zagadnienia prowadzi do formułowania i wdrażania zgubnej polityki społecznej i socjalnej. Jako przykład podają autorzy politykę społeczną krajów bloku…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)