POLSKA W EUROPIE - HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ
5. POTENCJAŁ NAUKOWO - TECHNICZNY POLSKI NA TLE EUROPEJSKIM
ZARYS DZIEJÓW NAUKI POLSKIEJ OD ŚREDNIOWIECZA DO WSPÓŁCZESNOŚCI
POLSKA MYŚL SPOŁECZNA: STANISŁAW ZE SKARBIMIERZA, P. WŁODKOWIC, J. OSTRORÓG
Stanisław ze Skarbimierza (obecnie Skalbmierz; ur. ok. 1365, zm. 9 stycznia 1431 w Krakowie) - pierwszy rektor odnowionej w 1400 roku Akademii Krakowskiej, prawnik, kanonik kapituły katedralnej na Wawelu.
Prawdopodobnie pochodził z plebejskiej rodziny. Zanim rozpoczął studia w Pradze, uczęszczał do szkoły prowadzonej przy kolegiacie w Skalbmierzu, mającej status studium przygotowawczego do studiów uniwersyteckich. Absolwentem tej samej szkoły był Mikołaj Rej.
W latach 1380-1396 studiował na Uniwersytecie Praskim, na wydziałach artium i prawa. Studia zakończył uzyskaniem doktoratu prawa. Następnie wrócił na stałe do Krakowa, gdzie piastował wiele funkcji. Był m.in. spowiednikiem królewskim, kaznodzieją katedralnym, wikariuszem generalnym biskupa krakowskiego.
Dwukrotnie pełnił funkcję rektora, po raz drugi w 1413 roku. W łacińskim kazaniu De bellis iustis (O wojnach sprawiedliwych) zajął się takimi kwestiami jak: dopuszczalność zawierania przymierzy z państwami pogańskimi, dozwolone sposoby walki i brania łupów wojennych, sprawy dyscypliny wojskowej. Przeciwstawił się panującej opinii, jakoby przymierza z poganami były zabronione. Razem z Pawłem Włodkowicem uważany jest za twórcę polskiej szkoły prawa międzynarodowego. W związku ze swoim przygotowaniem prawniczym został 16 października 1422 roku wyznaczony przez Mikołaja Kiczkę, archidiakona gnieźnieńskiego, na swojego zastępcę w toczącym się w Rzymie procesie polsko-krzyżackim.
Na jego działalność pisarską składają się przede wszystkim kazania. Ułożył ich ponad 500. Wśród nich znajdują się kazania związane z ówczesnymi ważnymi wydarzeniami: Recommendatio Universitatis de novo fundatae, wygłoszone na inaugurację działalności uniwersytetu w 1400 roku, Sermo ad regem et proceres eius de obitu Hedwigis reginae et vita eius, kazanie na pogrzebie królowej Jadwigi, oraz De bello iusto, dotyczące konfliktu z Krzyżakami.
Cykl kazań Sermones super „Gloria in excelsis” napisał jeszcze podczas pobytu w Pradze, w 1390 roku. Inspiracją do napisania był rok jubileuszowy 1390. Zbiór Kazań sapiencjalnych (Sermones sapientiales) powstał w Krakowie w latach 1409-1415, gdy Stanisław sprawował urząd kaznodziei katedry krakowskiej i głosił kazania do kleru (jego stanowisko i pozycja nadawały głoszonym kazaniom specjalną rangę oraz stanowiły wzór treściowy i formalny dla kleru parafialnego).
Wygłosił kazanie na pogrzebie królowej Jadwigi Andegaweńskiej. Jak we wszystkich swoich kazaniach, mówił w języku polskim (ale spisywał je po łacinie).
(…)
… na uniwersytecie w Krakowie, gdzie też rozpoczął wykłady. W 1413 roku wyjechał jako poseł Władysława Jagiełły na proces z zakonem krzyżackim w Budzie na Węgrzech. W latach 1414-1415 był rektorem, a od 1418 prorektorem krakowskiej uczelni. Pozostawał pod wpływem filozofii Williama Ockhama oraz Mateusza z Krakowa i Stanisława ze Skarbimierza.
Brał udział w soborze w Konstancji (1414-1418), gdzie wystąpił…
…-warszawska - zapoczątkowana przez Kazimierza Twardowskiego pod koniec XIX wieku we Lwowie i rozwijana dalej przez jego uczniów również w Warszawie szkoła filozoficzna; najbardziej znacząca szkoła w historii filozofii polskieji liczący się w swoim czasie na świecie ośrodek myśli filozoficznej i logicznej.
Rozkwit szkoły przypada na okres dwudziestolecia międzywojennego, a wybuch wojny i zmiany terytorialne…
…
Po uzyskaniu habilitacji w roku 1895 Kazimierz Twardowski uzyskał stanowisko profesora filozofii na Uniwersytecie we Lwowie. Od samego początku jego zamiarem było stworzenie w Polsce, wtedy jeszcze pod zaborami, silnego ośrodka filozoficznego. Świadomie ograniczał własną pracę naukową, by większość swego czasu i sił poświęcić temu właśnie zadaniu. Ciesząc się wyjątkową charyzmą przyciągał do filozofii…
… Schmierer oraz Stefan Swieżawski. Współpracowała z nimi grupa katolickich filozofów skupiona w tak zwanym Kole Krakowskim z Janem Salamuchą i Józefem Marią Bocheńskim na czele. Wysoki poziom uprawiania filozofii we Lwowie sprawił, że w latach 30. do Uniwersytetu Lwowskiego dołączył także krakowianin, Roman Ingarden, choć wyznawał inny kierunek filozoficzny.
Wojna
Założyciel szkoły, Kazimierz Twardowski…
…. przechowywanie węgla, zaopatrzenie w energię przemysłu wojennego, użycie materiałów zastępczych i doświadczalnych w dziedzinach mających ścisły związek z zaopatrzeniem wojsk w wyroby przemysłowe i materiały pędne, przystąpienie do produkcji turbin parowych, wyrób kauczuku syntetycznego, węglowodorów aromatycznych itd.). Tymczasowy Komitet udzielał także informacji Ministerstwu Spraw Wojskowych dotyczących zmian…
….
Wiele założeń programowych szkoły pokrewnych jest koncepcjom brytyjskiej szkoły filozofii analitycznej i programowi Koła Wiedeńskiego, z którym szkoła nawiązała współpracę na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych ubiegłego stulecia. Wbrew neopozytywistom, nie uznawano jednak zagadnień metafizycznych za bezsensowne.
Gdyby szukać cech wspólnych łączących wszystkich - lub, ostrożniej, większość - filozofów…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)