Położenie podwalin pod logikę; retoryka i poetyka Podłożenie podwalin pod logikę Pojęcie logiki, czyli „analityki” W planie, który posłużył Arystotelesowi do podziału nauk, nie ma miejsca na logikę - nieprzypadkowo. Logika ma bowiem rozważać formę, jaką musi mieć każdy dyskurs, który chce coś wykazać, i ogólnie, który chce być dyskursem dowodzącym. Można by powiedzieć, że logika jest nauką, której przedmiotem są operacje myślowe. Arystoteles nadawał jednak logice miano nauki jedynie akcydentalnie. Traktował ją jako studium wstępne, propedeutykę wszystkich nauk - stąd zbiorcze określenie arystotelesowskich dzieł logicznych mianem organon , co znaczy: narzędzie (Aleksander z Afrodyzji).
Arystoteles określał logikę mianem „analityka”; podstawowe pisma Organ onu noszą tytuł „Analityki”. Analityka ( analysis - rozkład) wyjaśnia metodę, za pomocą której, wychodząc od danego wniosku, rozkładamy go na elementy, z których się on wywodzi (przesłanki) i w ten sposób go uzasadniamy. Analityka jest nauką o sylogizmie - to wokół niego obracają się wszystkie inne elementy arystotelesowskiej logiki.
Ogólna charakterystyka pism logicznych i geneza logiki arystotelesowskiej W centrum dzieł logicznych Arystotelesa znajdują się „Analityki”. Pierwsza ich część traktuje o sylogizmem w ogólności, jego różnymi figurami i trybami, traktując go jedynie w sposób formalny. W drugiej część rozważa Arystoteles sylogizm naukowy, który, oprócz tego, że jest poprawny formalnie, jest też prawdziwy; na nim opiera się dowód w sensie ścisłym. W „Topikach” zajmuje się Arystoteles sylogizmem dialektycznym, który wywodzi się od przesłanek prawdopodobnych, opartych na opinii. W „O dowodach sofistycznych” filozof zajmuje się argumentacją sofistyczną.
Ponieważ sylogizmy składają się z sądów i zdań, a te - z pojęć i terminów, Arystoteles musiał zająć się także zdaniami i terminami. Uczynił to w „Kategoriach” i „Hermeneutyce”.
Kategorie, terminy, definicja Zdaniem Arystotelesa, „każda niepołączona wypowiedź” oznacza jedną z kategorii zaprezentowanych w „Metafizyce”. Kategorie oddają więc nie tylko ostateczne znaczenia bytu, ale i ostateczne znaczenia, do których da się sprowadzić terminy jakiegoś zdania. Pierwsza kategoria, substancja, pełni zazwyczaj funkcję podmiotu. Pozostałe kategorie są najwyższymi postaciami możliwych orzeczników. Jak długo zajmujemy się terminami zdań wyizolowanymi, nie mamy do czynienia ani z prawdziwością, ani z fałszywością. W „Analitykach wtórych” Arystoteles rozważa problem definicji ( horismos ). Wszystkie terminy, które znajdują się między ogólnymi kategoriami a szczegółowymi indywiduami, poznajemy właśnie za pośrednictwem definicji. Definiować znaczy nie tyle wyjaśniać znaczenie jakiegoś słowa, ile raczej określać, czym jest przedmiot, który dane słowo oznacza. Arystoteles definiuje więc definicję jako „dyskurs, który wyraża istotę”. Żeby móc definiować, potrzebny jest „rodzaj bliższy” (dla człowieka - zwierzę) i „różnica” (dla człowieka - rozumność). Definicja może być trafna lub nietrafna, ale nie prawdziwa czy fałszywa. Prawda i fałsz tyczą się tylko połączenia i rozdzielania pojęć w sądzie lub w zdaniu.
(…)
… pojetycznymi - wyjątek stanowią sztuki piękne, których celem nie jest dopełnianie natury, ale naśladowanie jej.
Arystoteles stawia sobie następne pytania: jaka jest natura faktu i wywodu poetyckiego? Jaki jest ich cel? Aby zrozumieć odpowiedź, jakiej filozof udziela na te pytania, należy skupić uwagę na dwóch pojęciach: mimesis i katharsis.
Poetycka mimesis
Platon potępiał sztukę z uwagi na jej mimetyczność…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)