To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Podział stosowany w Teoriach Osobowości Zazwyczaj teorie osobowości omawia się w podziale na nurty ale one wskazują tylko na potencjał.
Wg prof. Gasiula powinno się je omawiać w podziale na trzy kryteria :
powszechność - jednostkowość (indywidualność)
Powszechność polega na tym, że wszyscy podlegają danego typu interakcjom. Wg tego kryterium można przedstawiać teorie osobowości od teorii cech począwszy po teorie egzystencjonalne. W tym kryterium można lokować również adaptację: od roli kultury i ewolucji w rozwoju do osiągania doskonałości.
stabilność - zmienność
Stabilność polega na tym, ze istnieją w każdym człowieku pewne, względnie trwałe właściwości (teoria cech). Zmienność natomiast charakteryzować będzie negujące istnienie cech i wyznające zasadę, że właściwości zależą od sytuacji (sytuacjonizm). W tym kryterium znalazłyby się teorie interakcyjne (mówiące o tym, że cechy są dyspozycjami ale przejawiają się zależnie od sytuacji, wchodzą w interakcje między sobą i dzięki temu tworzone są właściwości), np. teorie potrzeb, teorie relacji z obiektem.
podmiot reaktywny - podmiot aktywny
Podmiot reaktywny oznacza, że jesteśmy podporządkowani naturze, np. genetycznie i podlegamy potrzebom. Podmiot aktywny oznacza, że człowiek sam siebie kreuje, skrajna personalizacja (teoria Gasiula)
Teorie osobowości obejmują osobowość jednowymiarowo, tak jak opisaliby słonia trzej ślepcy - jako pień (gdy obejmują nogę), jako węża (gdy obejmują trąbę) i jako wachlarz (gdy obejmują ucho). Podobno każdy psycholog zajmuje się tym w czym sam jest słaby - wynika to z potrzeby kompensacji i próby wyjaśnienia własnej kondycji.
Teorie osobowości to tak naprawdę ogólna teoria zachowania i musi uwzględniać wszystkie elementy osobowości:
wymiar świadomości i roli procesów poznawczych w teorii świadomości
teorie świadomości człowieka oraz teorie nieświadomości człowieka (np. psychoanaliza)
wymiar stałości lub zmienności zachowania
jedne teorie zauważają, że właściwości są względnie stałe (teorie cech) a inne, że tak nie jest (sytuacjonizm)
wymiar determinizmu lub wolnej woli
determinizm to behawioryzm, ewolucjonizm czy psychoanaliza a wolna wola to teorie egzystencjonalne
wymiar ciągłości lub braku ciągłości
osobowość to proces ciągły (psychoanaliza Freuda) lub nie (wg Allporta dzieciństwo to jedno a dorosłość to co innego - dzieciństwo przejawia się w dorosłości ale jej nie determinuje, bo człowiek może kreować)
wymiar elementarności - holistycznej interpretacji
elementarność (czyli odrębność molekularności) to teorie cech czy psychoanaliza; interpretacja holistyczna (molarność) to teorie egzystencjonalne - nie da się zrozumieć osobowości bez kontekstu bo nie da się wyróżnić podmiotu bez świata który go otacza
(…)
…
wymiar myślenie - działanie
teorie stawiające na poznanie to np. teoria Hellego natomiast teorie aktywistyczno-regulacyjne wywodzą się z leninizmu i marksizmu i opierają się na twierdzeniach, że działanie jest kluczem do rozwoju osobowości (działanie zmienia otoczenie a otoczenie wraca do człowieka)
Wiele teorii to teorie historyczne (np. psychoanaliza Freuda, teoria konstruktów osobistych Kelly'ego) ale nie ma nic lepszego ani nowego.
Współczesne teorie osobowości pomijają traktowanie człowieka jako całości (uniwersalizm) a bada się jego pewne aspekty. Jest zbyt wiele badań i zbyt mało teorii porządkujących je.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)