Do innych zakłóceń czynności psychicznych zalicza się również hipnozę oraz afekt (silne wzburzenie). Afekty można spotkać w co najmniej dwóch formach:
afekt fizjologiczny
afekt patologiczny
Ad A.
Stanowi reakcję zdrowego człowieka na silny bodziec zewnętrzny. Może taki bodziec wyprowadzić z równowagi, zakłócić nasz spokój psychiczny. Taki afekt powoduje nagłe spiętrzenie się emocji, co powoduje, że dana osoba działa pod wpływem emocji. Intelekt kontroluje nasze emocje, ale w tym wypadku to pryska i emocje biorą górę. Takie działanie może spowodować tak duże zachwianie równowagi psychicznej, że może być tak silne wzburzenie, że ten człowiek w ogóle nie wie co czyni. Takie przypadki są jednak rzadkie.
Ad. B
Ma miejsce wtedy, kiedy chodzi o reakcję anormalną. Na relatywnie słaby bodziec, błahą przyczynę, występuje takie spiętrzenie emocjonalne, że znosi się kontrolę intelektu. Z tym afektem jest większy problem. Ktoś może być na takie silne wzburzenia podatny. Ma to podłoże patologiczne.
O ile chodzi o afekt fizjologiczny, to uwzględnia się go jako okoliczność łagodzącą odpowiedzialność karną, ale w ramach zwykłego wymiaru kary (karę wymierza się w dolnych granicach widełek). Są takie przypadki, kiedy kodeks karny wyróżnia typ przestępstwa, np. zabójstwo w afekcie.
ARTYKUŁ 148
§ 4 Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Taki afekt uwzględnia się tutaj jako okoliczność uprzywilejowującą. Afekt fizjologiczny w tym paragrafie jest nazywany silnym wzburzeniem usprawiedliwionym okolicznościami, ale to jest właśnie to, o co chodzi psychiatrom. Gdy chodzi o afekt patologiczny, to powinien on być uwzględniany tak jak inne psychozy. Jeżeli jest choroba psychiczna u podstaw tego afektu, to bierze się pod uwagę afekt jako objaw tej choroby i należy stosować art. 31 §1 lub 2.
Inna okoliczność zakłócenia czynności psychicznych może też wynikać z zatrucia toksynami. Tutaj pojawia się problem narkotyków, alkoholu. O ile narkotyki nie były do tej pory rozpracowywane przez doktrynę prawa karnego, o tyle alkohol tak rozpracowywany był. Problem upojenia alkoholowego jest trudny do rozwiązania nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Rozwiązania światowe bazują na europejskich.
Jak mówimy o alkoholu, należy odróżnić upojenie patologiczne od upojenia fizjologicznego. Upojenie patologiczne to przypadek zupełnie wyjątkowy. Psychiatria ma z nim kłopot, bo nie bardzo wiadomo z czego wynika. Może je spowodować bardzo mała dawka alkoholu, która w ogóle nie jest w stanie spowodować upojenia fizjologicznego. Taka dawka powoduje całkowite zerwanie świadomości sprawcy. W pewnym momencie urywa mu się film i dokonuje czynów nieracjonalnych, np. atakuje osoby, które są mu najbliższe. Upojenie patologiczne kończy się snem termalnym (głęboki sen) i po tym śnie następuje amnezja, nie pamięta co się działo. Upojenie patologiczne ma taką charakterystyczną cechę, że nie ma cech charakterystycznych dla upojenia fizjologicznego (bełkot, zachwiany chód, zaburzenia równowagi). Takiej osobie nie można czynić zarzutu, ponieważ był niepoczytalny i nie mógł rozpoznać znaczenia czynu. Nie można stosować kar, a środki zabezpieczające są bezcelowe, ponieważ zakładamy, że takiej osobie upojenie patologiczne się już nie powtórzy.
(…)
… może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. Oznacza to, że ustawodawca przyjmuje, iż sprawca będzie odpowiadał za przestępstwo umyślne, ale wyjątkowo może to być przestępstwo nieumyślne. Gdyby odpowiadał on za przestępstwo umyślne, to należy zastosować surową karę przewidzianą za takie przestępstwo. Jednak ustawodawca każe wziąć pod uwagę fakt nieznajomości bezprawności tego czynu. To, że bezprawność…
….
Przy poczytalności ograniczonej sąd stosuje kary, ponieważ jest to osoba zdolna do poniesienia odpowiedzialności karnej, ale może tę karę nadzwyczajnie złagodzić. Należy zastosować się do art. 60 §6 (brzmienie wykład 18). Sąd wcale nie musi tego nadzwyczajnego złagodzenia kary stosować. Jeżeli go nie zastosuje, to będzie musiał uzasadnić dlaczego tego nie uczynił. Przy nadzwyczajnym złagodzeniu kary uzasadnienie…
…, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Jeśli chodzi o błąd co do prawa, istotne jest, czy sprawca miał świadomości bezprawności czy jej nie miał. Należy zwrócić na początku uwagę na przedmiot tego błędu. Jego przedmiotem jest bezprawność, nie karalność. Z punktu…
… to jego odpowiedzialności, bo błąd był nieusprawiedliwiony, ale można zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. Jak sąd stwierdzi, że ktoś działał z mniejszą winą, to sąd ma obowiązek to uwzględnić. Nie można powiedzieć, że złagodzenie kary jest czysto fakultatywne. Ponieważ ta przesłanka wymaga oceny, to w tym sensie nadzwyczajne złagodzenie kary jest fakultatywne. Sąd musi uwzględnić, czy błąd nieusprawiedliwiony…
… przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Przyjęto rozwiązanie analogiczne. Błąd co do kontratypu to nazwa umowna. Z okoliczności wyłączających winę chodzi tu o stan wyższej konieczności…
…, który jest wyróżniany w Kodeksie wykroczeń. Stan po użyciu alkoholu jest definiowany od 0,2 ‰ zawartości alkoholu we krwi albo od 0,1 do 0,25 mg w 1 dm3 wydychanego powietrza. Jest to stan poniżej stanu nietrzeźwości. Stan nietrzeźwości wskazuje na wypicie większej dawki alkoholu niż w przypadku stanu po użyciu.
Co się stanie, jeżeli ktoś zostanie uznany za osobę niepoczytalną lub o poczytalności ograniczonej?
Jeżeli ktoś zostanie uznany za osobę niepoczytalną, to nie można stosować do niego kary, bo nie ponosi odpowiedzialności karnej ze względu na brak winy. Powstaje pytanie, czy przypadkiem w ten sposób nie narażamy społeczeństwa na niebezpieczeństwo. Otóż w tym wypadku zamiast kary możemy stosować środki zabezpieczające. Rozdział 10 Kodeksu karnego mówi o nich. ARTYKUŁ 93
Sąd może orzec przewidziany w tym rozdziale…
…, skoro świadomie i dowolnie przyjął alkohol do organizmu. Ponieważ picie alkoholu nie jest czynem zabronionym i nie można mu z tego powodu postawić zarzutu, w związku z tym mógł co najmniej przewidzieć, że z tego będą skutki w postaci popełnienia przestępstwa. To, co jest objęte umyślnością, jest jako czyn zawiniony. To, co jest objęte swoistą nieumyślnością, traktowane jest jako następstwo wypicia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)