IV. Podmioty prawa międzynarodowego.
1. Pojęcie podmiotowości w prawie międzynarodowym.
Pojecie podmiotowości. Podmiotami prawa międzynarodowego są państwa posiadające międzynarodową zdolność do czynności prawnych, tzn. utrzymywania stosunków dyplomatycznych i konsularnych, uczestniczenia w organizacjach międzynarodowych, zwierania umów itd. Podmioty suwerenne - państwa - mają pierwotny charakter, zakres ich zdolności do czynności prawnych jest pełny. Podmioty niesuwerenne (organizacje międzynarodowe, Stolica Apostolska) mają charakter wtórny, pochodny i ograniczony. Ich podmiotowość jest rezultatem nadania lub uznania. Sama zdolność prawna, aczkolwiek warunkująca zdolność do czynności prawnych, nie wystarcza do nabycia podmiotowości.
Art. 3 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969r.: "Fakt, że niniejszej konwencji nie stosuje się ani do porozumień międzynarodowych miedzy państwami a innymi podmiotami prawa międzynarodowego lub pomiędzy takimi innymi podmiotami prawa międzynarodowego, ani do porozumień międzynarodowych zawieranych w innej formie jak pisemna, nie wpływa na:
a) moc prawną takich porozumień;
b) zastosowanie do nich którejkolwiek z norm sformułowanych w niniejszej konwencji, którym podlegałyby one na podstawie prawa międzynarodowego niezależnie od tej konwencji;
c) zastosowanie konwencji do wzajemnych stosunków między państwami opartych na porozumieniach międzynarodowych, których stronami są również inne podmioty prawa międzynarodowego".
2. Państwo jako podmiot prawa międzynarodowego.
Trzy elementy państwa: ludność, terytorium i władza najwyższa.
Atrybuty podmiotowości państwa:
1) ius tractatum - prawo do zawierania umów międzynarodowych, pośrednio także prawo uczestnictwa w organizacjach międzynarodowych (w pełnym zakresie państwa). 2) ius legationis - prawo do utrzymywania stosunków dyplomatycznych, prawo przyjmowania przedstawicieli dyplomatycznych (legacja bierna), prawo do wysyłania przedstawicieli dyplomatycznych (legacja czynna).
3) ius standi - prawo występowania z roszczeniami międzynarodowymi oraz obowiązek ponoszenia odpowiedzialności międzynarodowej.
Zdolność do utrzymywania stosunków. Nowe państwo powstaje wówczas, kiedy pewna wspólnota uzyskuje - ze znaczeniem prawdopodobieństwem stałości - zorganizowany rząd, określone terytorium i taki stopień niezależności od jakiegokolwiek innego państwa, który jej umożliwia prowadzenie własnych stosunków zagranicznych.
Wymóg posiadania efektywnego rządu. Najważniejszą rolę odgrywa wymóg posiadania efektywnego, ustabilizowanego rządu, co ma zasadnicze znaczenie dla istnienia nowego państwa, korzystania przezeń z przysługujących mu praw oraz wykonywania obowiązków zgodnie z prawem międzynarodowym. Władza musi być wykonywana w stosunku do ludności zamieszkującej jakieś terytorium.
(…)
… republik i samodzielnych monarchii - za głowę Wspólnoty. Państwa pozostają ze sobą w stosunkach całkowitej równości i mają niczym nieograniczoną zdolność do czynności prawnych. Mogą zawierać umowy międzynarodowe, uczestniczyć w organizacjach międzynarodowych, korzystają z czynnego i biernego prawa legacji, z zastrzeżeniem, że w stosunkach wzajemnych między członkami Wspólnoty przedstawiciele dyplomatyczni…
… do transakcji handlowych, uczestnictwa w spotkaniach.
2) egzekucyjny - ochrona majątku państwa znajdującego się na terytorium innego państwa, w tym w szczególności wyłączenie spod egzekucji.
Ze względu na czynności państwa dzieli się na:
1) de iure imperii (czynności władcze) - państwo ma obowiązek przyznać immunitet obcemu państwo w odniesieniu do jego działań i majątku.
2) de iure gestionis (czynności…
… państwowości, może też przyłączyć się do istniejącego już podmiotu. Samookreślenie - wybór własnego statusu wewnętrznego i zewnętrznego - może nastąpić w drodze pokojowej lub może być zrealizowane w drodze walki narodowowyzwoleńczej. Naród, który w trakcie walki tworzy zręby państwowości, wykształca organy cywilne lub wojskowe zdolne do reprezentowania go w płaszczyźnie międzynarodowej, staje się podmiotem…
… organizację).
Atrybuty podmiotowości organizacji międzynarodowych:
1) prawo zawierania umów z państwami i innymi organizacjami międzynarodowymi
3) niektóre korzystają z biernego prawa legacji 4) może ponosić odpowiedzialność za szkody spowodowane jej działalnością 5) korzysta z przywilejów i immunitetów
6) może występować w stosunku do innych państw z roszczeniami międzynarodowymi o odszkodowanie za straty…
… notyfikowanie zainteresowanemu podmiotowi w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości
- dorozumiane - mimo nie mówienia o nim, wynika z faktów konkludentnych (np. nawiązanie stosunków dyplomatycznych).
Uznanie de facto i de iure. Uznanie powinno mieć charakter bezwarunkowy i nieodwracalny, w praktyce spotyka się warunki, zwłaszcza zawieszające. Państwo zgłasza wówczas gotowość uznania innego podmiotu, rządu…
… w prawie międzynarodowym
a) efektywność (jedyne właściwe) - rzeczywiste sprawowanie władzy państwowej nad określoną grupą ludności, zamieszkującą pewne terytorium; milczące lub wyraźne poparcie ludności; zdolność do wykonywania zobowiązań międzynarodowych.
b) legitymizm - postulat nieuznawania rządów, które nie mogą się powołać na odpowiednią legitymację prawną, zgodność z określonym wewnętrznym porządkiem prawnym.
2) subiektywne (kryteria polityczne) - formułowane przez poszczególne państwa, od spełnienia których uzależniają one podjęcie decyzji o uznaniu.
Doktryna Tobara (Ekwador) - doktryna legitymizmu demokratycznego - wspólna odmowa uznawania rządów ustanowionych w drodze rewolucyjnej, sprzecznie z porządkiem konstytucyjnym.
Doktryna Estrady (Meksyk) - wycofywanie przedstawicieli dyplomatycznych bez wypowiadania…
… trzecie nie mają obowiązku zachowania neutralności. Uznanie wynika zazwyczaj z chęci ochrony przez państwo swych obywateli oraz interesów, może być zakwalifikowane jako częściowe uznanie.
Uznanie za naród nie jest jednoznaczne z automatycznym uznaniem przyszłej państwowości. Było traktowane przez państwa Ententy jako środek godzący w trwałość porządku prawnego nieprzyjaciela. Aktualnie nie jest stosowane…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)