Opracowania własne na podstawie oryginalnych tekstów w polskim tłumaczeniu.
Zajęcia prowadzone są na Uniwersytecie Jagiellońskim a prowadzi je dr Magdalena Modrzejewska. Notatka porusza zagadnienia takie jak: przejście w zakresie moralności od pospolitego poznania rozumowego do poznania filozoficznego, przejście od popularnej filozofii moralnej do metafizyki moralności, przejście od metafizyki moralności do krytyki czystego praktycznego rozumu, do omówienie ducha ludzkości i jego zmiennych właściwości, struktura zmysłowa rodu ludzkiego, wyobraźnia ludzka, praktyczny intelekt rodu ludzkiego, uczucia i popędy ludzi, szczęśliwość ludzi.
Przedmowa
Starożytna filozofia grecka dzieliła się na: fizykę, etykę i logikę. Wg Kanta ten podział odpowiadał naturze rzeczy i nie wymagał żadnych poprawek. Wszelkie poznanie rozumowe dzieli na dwa sposoby: materialny, kiedy rozważany jest jakiś przedmiot, który jest poznawany; oraz formalny, kiedy to rozważany jest sam intelekt oraz prawidła myślenia, a nie przedmiot jako taki. Filozofia wg Kanta z kolei dzieli się na dwie dziedziny: formalna tj. logika oraz materialna. Ta druga z kolei ma do czynienia z pewnymi przedmiotami i prawami. Prawa te dzieli z kolei na przyrody i wolności. O prawach przyrody mówi nauka zwana fizyką, o prawach moralnych mówi etyka. I w ten sposób dochodzimy do punktu wyjścia czyli starożytnego podziału.
Logika nie posiada części empirycznej, bo nie byłaby logiką czyli udowodnieniem, że człowiek jako istota rozumna myśli. Natomiast moralna i naturalna filozofia mogą opierać się na doświadczeniu, owo doświadczenie ma wyznaczać prawa przyrodzie i woli człowieka, przy założeniu, że podlega prawom przyrody. Prawa naturalne są to takie, wg których wszystko się dokonuje, wszystko działa, a ludzkie prawa dają obraz tego, jak powinno być. Wszelka filozofia opiera się na empiryzmie, z kolei czysta filozofia opiera się jedynie na zasadzie a priori. Czysta filozofia wg Kanta dzieli się na logikę - jej część formalną oraz metafizykę - odwołującą się do pewnych części intelektu.
Metafizyka ma również dwa typy: przyrodniczy oraz moralny. Kant pisze we wstępie, że jego celem jest stworzenie czystej filozofii moralnej, oczyszczonej przede wszystkim z empiryzmu, gdzie wszystko co istnieje wynika z poczucia obowiązku i praw moralnych. Prawo powinno odznaczać się absolutną koniecznością. Poza tym wszystko, co jest oparte chociażby na najdrobniejszym doświadczeniu może się nazywać praktyczną regułą, ale nigdy prawem moralnym. Prawo to ma być naturalne, zgodne z wolną wolą człowieka. Prawa moralne różnią się od innych praw, tak samo jak filozofia moralna, ponieważ opiera się na zasadzie a priori, czyli wynika z czystej filozofii. Doświadczenie ma tu drugorzędną rolę, jednak jest potrzebne człowiekowi do postawienia oceny czy dane prawo jest praktyczne (czy da się zastosować). Człowiek potrafi pojąć tę zasadę, ale nie jest mu ją łatwo przyjąć jako jedyną obowiązującą w życiu. Dlatego prawa moralne podobnie jak filozofia moralna muszą być zgodne z wolną wolą człowieka jako istoty rozumnej. Człowiek błądzi, ulega zepsuciu, dlatego potrzebuje najwyższej formy, która go zaprowadzi na dobrą drogę. Wszystko co jest moralne, powinno wynikać ze względu na istnienie takiego prawa. Jeśli jednak nie wynika to znaczy, że zasada postępowania jest niemoralna, jak np. czyny niezgodne z prawem. Prawo moralne wynika z czystej filozofii, jest w niej zawarte. Metafizyka stoi na czele filozofii moralnej. To, co pomi
(…)
… w ten sposób od problemów, nie rozwiązując ich. Zatem zachowanie życia pomimo wszystko jest pierwszym przykładem imperatywu kategorycznego. Drugim przykładem jest sytuacja biedy, która zmusza do pożyczenia pieniędzy od innego człowieka. Jednak człowiek rozumny, żyjący w biedzie powinien mieć świadomość, że nie będzie w stanie zwrócić pożyczonych pieniędzy. Dlatego powinien się zastanowić czy zgodne z moralnością będzie obiecanie zwrotu pożyczki mając świadomość, że taki fakt nigdy nie nastąpi. Czyli powszechnym prawem stałaby się maksyma oszukiwania w imię własnej korzyści. Dlatego prawda, chociażby najgorsza powinna stać się imperatywem kategorycznym.
Trzeci przykład to sytuacja, kiedy ktoś obdarzony talentami marnuje je na zbędne sprawy, jednak wygodne dla niego i dające mu zadowolenie. Nie może obowiązywać zasada…
… zewnętrzne, ponieważ byłby zależny i nie tożsamy z wolną wolą. Rozum musi być sprawcą działań niezależnie od innych czynników. Rozum musi tworzyć takie maksymy, żeby ich subiektywność mogła się przełożyć na obiektywność i żeby stały się one prawem powszechnym. Człowiek oprócz rozumu posiada także jak zwierzęta instynkt, który Kant nazywa wrodzonymi elementami poznawczymi. Wrodzony instynkt podpowiada…
… szczęśliwości, gdyż brak takiego stanu mógłby się skończyć uchybieniem obowiązkom. Na szczęście wszystkie skłonności działań człowieka dążą do zapewnienia mu szczęśliwości, więc obawa przed uchybieniem obowiązkom jest dość nikła (człowiek, który dąży do szczęścia zachowa życie). Następnie filozof przytacza fragmenty z Pisma Świętego, które ilustrują jego koncepcję. Przykazanie miłości wobec bliźnich…
…, który w istocie sformułował już pod koniec pierwszego rozdziału, mówiąc, że zasada postępowania człowieka powinna stać się powszechnym prawem. Rozszerza go tu jednak nieco, mówiąc, że prawo stanowi to, co nazywamy bytem rzeczy czyli przyrodą. Dlatego też inna forma imperatywu kategorycznego brzmi: „postępuj tak, jak gdyby maksyma twojego postępowania przez wolę twą miała się stać ogólnym prawem przyrody…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)