Nieświadomość u Freuda i Junga.
Freud:
- koncepcja nieświadomości stanowi pochodną pracy psychoterapeutycznej, w toku rozwoju freudowskiej koncepcji ulegała ciągłym modyfikacją, jednak od samego początku stała się jej podstawą, a także odkryciem pozwalającym cieszyć się Freudowi sławą jednego z trzech wielkich demaskatorów - mistrzów myśli krytycznej.
- nieświadomość znajduje swój wyraz poprzez marzenie senne, czynności pomyłkowe oraz lapsusy językowe (czyli freudowskie pomyłki na imieninach u ciotki), jak również w twórczości artystycznej, dowcipie, a także, rzecz jasna w neurozie. - nieświadomość jako pojęcie i element aparatu psychicznego pojawia się wraz z topografią I (która wprowadza podział na nieświadomość, przedświadomość i świadomość), następnie zostaje zachowana w ramach topografii II (id, ego, superego) i odgrywa kluczową rolę w całości koncepcji. - nieświadomość, a raczej procesy nieświadome charakteryzują się:
A. Nieobowiązywaniem praw logiki. Oznacza to, że w ramach nieświadomości mogą istnieć pragnienia wzajemnie sprzeczne, sprzeczności stanowią całość - a i nie a zarazem (ambiwalencja). Przykładem tej “nielogiki” słowo sacer - oznaczające jednocześnie to, co święte i to, co bezbożne.
B. Brakiem krytycyzmu. Przekonaniu o nieświadomej genezie jakiegoś faktu psychicznego towarzyszy niezachwiana pewność.
C. Istnieniem poza czasem i przestrzenią. Procesy nieświadome nie są na trwałe powiązane z zewnętrznością, brak tu stałego powiązania energii z przedmiotem. Działają bez przerwy, niezależnie od rzeczywistości zewnętrznej. Nie ma też znaczenia, czy pojawiły się w dzieciństwie czy przedwczoraj - w nieświadomości mają taki sam status.
D. tym, że relacje, jakie zachodzą w jej ramach, nazywane są procesem pierwotnym, który z kolei określany jest przez mechanizmy, jakie w nim zachodzą, a zatem przesunięcie (jedno wyobrażenie przekazuje drugiemu całą swą energię oraz zagęszczenie, czyli kondensację (jedno wyobrażenie czy też obraz bierze na siebie ładunek kilku innych wyobrażeń).
- nieświadomość (jako sposób działania mechanizmów nieświadomych oraz przestrzeń treści nieświadomych) jest niezniszczalna i niekorygowalna. Oznacza to, że wszystko, co przeżyliśmy (tak w przestrzeni realności jak i jedynie psychicznie) pozostaje w nas jako treść nieświadoma, niemożliwa do zapomnienia i usunięcia. Treść takowa, jeśli łączy się z jakimś konfliktem popędowym ujawnić się w życiu świadomym (choć niekoniecznie w tej samej postaci, w tym samym miejscu czy takim samym nacechowaniu). - Topografia II (id, ego, superego) dodatkowo komplikuje kwestię nieświadomości, bowiem nie jest prostym nałożeniem nowych pojęć na poprzedni podział, ale stanowi jego uzupełnienie, wskazanie na inny poziom struktur aparatu psychicznego. Id (“to”) jest przestrzenią nieświadomości par excelence, obejmuje ona popędy (które w końcu Freud zgrupuje w postaci dwóch głównych: Erosa i Tanatosa, miłości i śmierci) i związane z nimi namiętności. Charakteryzuje się bezwzględnością w dążeniu do przyjemności (czyli działa w oparciu o zasadę rzeczywistości), czyli unikania przykrości. Przykrość to niezaspokojenie życzenia popędowego, niezrealizowaniu celu popędu. Id jest amoralne. Ego (“ja”) charakteryzuje się dążeniem do samozachowania oraz kierowaniem się zasadą rzeczywistości (a zatem określeniem granic pomiędzy ja i nie-ja [mną i zewnętrznością, przestrzenią pełnego podporządkowania czerpaniu przyjemności i realnością stawiającą przyjemności opór oraz przestrzeganiem] by nie traktować nie-ja jako ja. Jest zatem przeciwna zasadzie przyjemności - odracza rozładowanie napięcia popędowego do momentu znalezienia odpowiedniego przedmiotu do obsadzenia). Super-ego (“nad-ja”) wreszcie to obraz ja idealnego, prawo i zakaz wpojony nam poprzez socjalizację (która, rzecz jasna, rozpoczyna się od zależności dziecka od rodziców). Super-ego to uwewnętrzniony ojciec, który czuwa nad naszym postępowaniem. Ego ma na celu pośredniczenie pomiędzy nieświadomym id a, w ogromnej swej części, nieświadomym super-ego (jednocześnie zaspokoić popędowe potrzeby id i uratować je przed karzącą siłą super-ego). Również ego posiada treści nieświadome.
(…)
… nieświadomości zbiorowej. - nieświadomość zbiorowa jest, tak jak freudowska nieświadomość, strukturalną częścią psychiki ludzkiej. Powstała w toku ewolucji gatunku ludzkiego, wyraża się w mitach, sztuce, ceremoniale religijnym, tradycji i obyczajach, marzeniach sennych czy stanach mistycznych bądź chorobowych.
- zawiera w sobie podstawowe wzorce aktywności, myślenia i odczuwania człowieka, a zatem archetypy…
… od naszych zwierzęcych przodków, zachowania nieakceptowane społecznie w postaci grzechu pierworodnego, ale również źródło świadomości. Jasno widać analogie z id), Anima/Animus (anima to kobieca strona psychiki mężczyzny oraz męski ideał kobiety, zaś animus to, rzecz jasna, męska strona psychiki kobiecej i kobiecy ideał mężczyzny), Wielka Matka (natura, szczególnie jako przyroda, matka - żywicielka, bogini płodności…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)