Tematem przewodnim jest monarchia patrymonialna.
Poruszone kwestie to: księga henrykowska, księga elbląska, prawo stanowione, statuty prowincjonalne, statuty diecezjalne, sądownictwo, podział stanowy.
Notatka pozwoli na uzupełnienie wiedzy z tematu jakim jest monarchia patrymonialna.
MONARCHIA PATRYMONIALNA
ŹRÓDŁA PRAWA I ŹRÓDŁA POZNANIA PRAWA
Polskie prawo zwyczajowe
Przez źródła prawa rozumie się normy prawne zwyczajowe bądź stanowione (wydawane przez władzę państwową), jak statuty, przywileje, ordynacje, konstytucje.
Źródła poznania prawa, czyli wszelkie materiały pozwalające odtworzyć treść prawa, jak spisy prawa zwyczajowego, dokumenty, księgi sądowe, opracowania prawa przez uczonych prawników.
Najdawniejsze prawo polskie było głównie prawem zwyczajowym. Znajomość najdawniejszego prawa czerpiemy przede wszystkim ze źródeł praktyki - dyplomy książęce potwierdzające czynności prawne osób prywatnych, jak kupna-sprzedaży, darowizny, książęce akty nadania, akty sądowe, akty prywatne.
Księga henrykowska (klasztor cystersów w Henrykowie na Śląsku) - zawiera akty prawne oraz opisy transakcji zawieranych przez klasztor w XIII i na początku XIV wieku. Cel - ułatwienie obrony praw klasztorów przez zanotowanie jaką drogą doszedł on do posiadanych majątków. Zawiera ona również cenne informacje obowiązujące ówczesny ustrój społeczny. Sporządzane na piśmie akty prawne przygotowywano na podstawnie wzorów zaczerpniętych z formularzy czynności prawnych. Księga elbląska (w języku staroniemieckim, XII wiek, dla potrzeb władz krzyżackich, pod panowaniem których znalazła się ludność polska ziemi chełmińskiej) - zwana Najstarszym zwodem prawa polskiego. Przepisy dotyczą organizacji sądów, postępowania sądowego i prawa karnego. Rozróżnia stany: rycerzy, ziemian, duchownych, kupców , chłopów zależnych i ludność niewolną. Prawo stanowione
Możemy wyróżnić:
przywileje przywileje jednostkowe (wydawane na rzecz bądź osób fizycznych, możnowładców, potem rycerzy, bądź osób prawnych, jakimi były instytucje kościelne: biskupstwa, kapituły, klasztory)
przywileje immunitetowe (ograniczające prawo książęce na rzecz ich odbiorców, którymi byli panowie, duchowni i świeccy. Regulowały one życie ludności zamieszkałej w ich dobrach)
przywileje ziemskie (obejmujące wszystkich członków jednego lub więcej stanów i rozciągające się na całe terytorium)
statuty - ustanowione przez panującego normy prawne regulujące poszczególne dziedziny życia państwowego. Statuty dotyczące prawa sądowego oraz edykty wydawane prze władcę w sprawach zarządu państwowego stanowiły wraz z przywilejami zrąb prawa stanowionego.
Prawo kościelne a prawo kanoniczne
Prawo kanoniczne - zespół norm prawnych wytworzonych przez Kościół, a regulujących stosunki Kościoła wewnątrz i na zewnątrz Dekret Gracjana i Dekret papieża Grzegorza IX).
Prawo kościelne - zespół norm prawnych regulujących stosunki Kościoła wewnątrz i na zewnątrz bez względu na to, czy wytworzone one zostały przez Kościół czy państwo, czy są wynikiem umów względnie innego rodzaju porozumień między Kościołem i państwem.
(…)
… początkowo do Magdeburga
w 1233r w Chełmnie powstał sąd wyższy prawa niemieckiego składający się z landwójta i 7 ławników, trzecią instancją był Sąd Sześciu Miast, który tworzyli komisarz, radca, i przedstawiciele sześciu miast
PODZIAŁ STANOWY
Stan - grupa społeczna, o określonym statusie majątkowym i prawnym, do której przynależność była na ogół dziedziczna. Najważniejszym impulsem do wykształcenia…
…, która zachowywała swoje prawa również przenosząc się za granicę.
Jurysdykcja należała do pana na mocy udzielonego mu przez księcia przywileju. Mógł ją sprawować osobiście lub przez swoich urzędników.
Sądy kościelne Ukształtowały się na początki XIII w na podstawie przywilejów książęcych. Pierwszą instancją w sądownictwie duchownym był sąd archidiakona. Od niego przysługiwała apelacja do sądu biskupa, który też był sędzią w ważniejszych sprawach.
Urząd oficjała (XIII w.) - sędziego duchownego mianowanego przez biskupa. Od sądu oficjała odwołanie szło wprost do sądu metropolity - arcybiskupa gnieźnieńskiego.
Jurysdykcja sądów kościelnych obejmowała wszystkie sprawy, w których jako pozwany występował duchowny. Z wyjątkiem sprawy o dobra ziemskie i zbrodnie przeciwko majestatowi. Sądy kościelne rozstrzygały sprawy…
… jako Zwierciadło saskie.
Źródłem wyłącznie prawa miejskiego były szersze pouczenia prawne oraz jednostkowe wyroki o charakterze precedensów, tzw. ortyle, wydawane przez Magdeburg dla niektórych miast polskich.
Zbiorem prawa miejskiego stosowanym w Polsce był tzw. Weichbild magdeburski, obejmujący ustrój sądów i miejskie prawo sądowe, a używany w redakcji sporządzonej w początku XIV wieku przez Konrada z Opola…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)