Mikołaj Rej, Wybór pism - Figliki
Figliki Mikołaja Reja ukazały się dwukrotnie jako zakończenie Źwierzyńca, po raz pierwszy w 1562 r. Było to 211 epigramatów pod tytułem: Przypowieści przypadłe, z których się może wiele rzeczy przstrzec. Po śmierci Reja, w 1574 r., zbiór liczył 236 ośmiowierszowych miniatur. Stanowią doskonałe źródło wiedzy o poziomie życia towarzyskiego w dworkach szlacheckich XVI w. Są to 8-wersowe wierszyki, w których formie zawarł Rej opowiastki i żarciki dworskie i szlacheckie. Utwory rubaszne, sprośne, ordynarne, odwołujące się do fizjologii (humor Rablowkski) przeplatają się w Figlikach z lekkimi, pomysłowymi żartami o codziennym życiu i postawach ludzi. Kochanowski i Rej gromadzą utwory, a potem łączą je na zasadzie `varietas'. Figliki należą do gatunku facecji (utworu ruchliwego, przenoszonego z kraju do kraju, z miasta na miasto, z osoby na osobę). Przeszło połowę figlików tworzą anegdoty zaczerpnięte od innych twórców, m.in.: Ezopa, Bebela, Gasta, Poggia. Zjawisko powszechne w figlikach to mizoginizm - tj. ujawniająca się niechęć do kobiet.
TEMATYKA:
drwina z kleru katolickiego
drwina z chłopów
drwina ze stosunków damsko-męskich
poziom szycia towarzyskiego na dworach szlacheckich w XVI w. (opowiastki, żarciki dworskie etc.)
1. CO SĘDZIEMU KAMIEŃ UKAZOWAŁ.
Jedna osoba przyszła do sądu z kamieniem, pokazała go sędziemu, czekała aż będzie ferować dekret i w razie niesprawiedliwości miała w niego rzucić aby obrócił się w koło.
2. BŁAZEN SZCZUKĘ ZASTAWIŁ.
Rybny dzień. Zuchwalec miał za zadanie zastawić szczukę, lecz zastawił ją Żydowi. Pan zasiadłszy z gośćmi poprosił o szczukę, lecz dostał odpowiedź, że została zastawiona Żydowi. Goście w śmiech, panu wstyd. A cóż rzec łotrowi?
3. JAKO ŻONA MĘŻA ZWIĄZAŁA.
Po ślubie żona mężowi związała nogi, bo ją tak nauczyła matka, a sobie ręce, gdyż to święta rzecz więzienia Pańskiego. "Potym by barana związawszy go, skoczyła do drugiego Pana".
4. ŻONA MĘŻA NA SERNIK WSADZIŁA ---- żona wpuściła do domu innego chłopa :D, a gdy przyszedł mąż z pola kazała mu wejść na sernik, gdyż rzekomo szukali go ceklarze. Kochanka wówczas pogoniła (niby ceklarzy), a mąż obiecał czcić ten dzień do końca życia.
5. PLEBAN PIESKA NA CMENTARZU POCHOWAŁ.
Utwór podejmuje tematykę obłudy i przekupności duchowieństwa. Plebanowi zdechł ulubiony piesek, więc pochował go na cmentarzu. Wezwany do biskupa, pleban mówi: „Ten pies krześcijańskie skonał. Pieniądze, ksze biskupie, wam wszytki odkazał, Mnie jedno trycezymę mówić za się kazał”
Biskup kieruje się tylko chęcią otrzymania sakwy z pieniędzmi. Nie zastanawia się, że pies nie mógł zostawić monet plebanowi, ani też przekazać księdzu swej ostatniej woli, aby się za psa modlić. Nie liczy się prawda wiary, że zwierzęta nie posiadają duszy.
(…)
… jej odbieżał, bo chłop bardzo prędki.
PAN CO SIĘ FOLWARKU PONĘCIŁ.
U dwornika była dziewczyna, która kuropatwy, kapłuny pięknie posłać dała, żal jej było pana; dał pokój folwarkom, jednak "czego mocą nie możem, fortelem sprawimy".
CO RYM PISAŁ: "NIE UMIEM".
Dwóch adoratorów pisało rymy aby przypodobać się pannie. Jeden napisał: "Już dalej nie umiem", drugi dopisał: "Ja umiem", więc tamten napisał: "ale łgać…
… pod ławkę i kazał jej natychmiast opuścić ubranie, gdyż przez to msza do wieczora będzie trwała.
CO NIEDŹWIEDZIĄ SKÓRĘ SZACOWALI.
W sensie dosłownym utwór opisuje komizm obrzędu. Uroczystość wielkopiątkowa staje się karykaturą Pasji. Głosy kapłana nie wzbudzają uczuć religijnych, ale rodzą skojarzenia dalekie od wiary. Po głębszym zastanowieniu się, nasuwa się czytelnikowi wniosek o bezcelowości rytuału…
… małą rybkę na talerzu, ten ją nasłuchiwał, był ciekawy gdzie znajduje się jego ojciec, który wcześniej utonął. CHŁOP, CO SIĘ OŻENIŁ. ----> Znudził mu się małżęństwo i kazał ożenićsię wilkowi z jego żoną. Jest pewien, że i chytry wilk schyli łeb.
WDOWA, CO CHCIAŁA RYCHŁO ZA MĄŻ-----> bała się gadania ludzi, więc umalowała osła na zielono, aby dzieci w każde południe zbiegały się, aby ona mogła…
… do Cieplic, jeden towarzysz zajechał mu drogę, wziął go z sobą do domu, obiecująć mu jedzenie i nocleg. Zamknął go w pokoju, jeść nie dawał, po kilku dniach jednak zaczął prosić o michę.
…
… małą rybkę na talerzu, ten ją nasłuchiwał, był ciekawy gdzie znajduje się jego ojciec, który wcześniej utonął. CHŁOP, CO SIĘ OŻENIŁ. ----> Znudził mu się małżęństwo i kazał ożenićsię wilkowi z jego żoną. Jest pewien, że i chytry wilk schyli łeb.
WDOWA, CO CHCIAŁA RYCHŁO ZA MĄŻ-----> bała się gadania ludzi, więc umalowała osła na zielono, aby dzieci w każde południe zbiegały się, aby ona mogła…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)