Dariusz Czajka. Notatka składa się z 4 stron.
1. Był początek XVI w. Na dziedzińcu Collegium Maius UJ w Krakowie, po wykładzie z astronomii, rozmawiają 2 studenci. Jeden z żaków Jan Abacki powiedział: „Twierdzę, że Ziemia jest płaska”. Drugi żak, Staś Babacki, protestuje: „Ja twierdzę, że Ziemia ma kształt walca”. Po chwili podchodzi do nich nowy kolega – Mikołaj Kopernik. „Ja natomiast, choć nie mam na to dowodów, sądzę, że Ziemia ma kształt kuli i obraca się wokół Słońca”. Mając na względzie powyższy tekst podaj odpowiedzi na pytania:
a) Jak należy rozumieć w sensie logicznym?
b) Jaką wartość (w rozumieniu logiki) może mieć zdanie?
c) Jaki jest wzajemny stosunek zdań żaków Abackiego i Babackiego?
d) Jaki jest stosunek zdań między 2 studentami a Kopernikiem?
12. Daj przykłady dwu znanych Ci dylematów logicznych
Przykład dylematu konstrukcyjnego złożonego:
Jeżeli pójdę do księgarni to kupię książkę, jeżeli pójdę do biblioteki to wypożyczę książkę, a wiadomo, że pójdę do księgarni lub biblioteki, wiec wnioskować można, że kupię lub wypożyczę książkę.
Przykład dylematy destrukcyjnego prostego:
Jeżeli x jest podzielne przez 6 to x jest podzielne przez 3, jeżeli x jest podzielne przez 6 to x jest podzielne przez 2, x nie jest podzielne przez 3 lub 2, zatem x nie jest podzielne przez 6.
1. Był początek XVI w. Na dziedzińcu Collegium Maius UJ w Krakowie, po wykładzie z astronomii, rozmawiają 2 studenci. Jeden z żaków Jan Abacki powiedział: „Twierdzę, że Ziemia jest płaska”. Drugi żak, Staś Babacki, protestuje: „Ja twierdzę, że Ziemia ma kształt walca”. Po chwili podchodzi do nich nowy kolega - Mikołaj Kopernik. „Ja natomiast, choć nie mam na to dowodów, sądzę, że Ziemia ma kształt kuli i obraca się wokół Słońca”. Mając na względzie powyższy tekst podaj odpowiedzi na pytania:
a) Jak należy rozumieć w sensie logicznym?
b) Jaką wartość (w rozumieniu logiki) może mieć zdanie?
c) Jaki jest wzajemny stosunek zdań żaków Abackiego i Babackiego?
d) Jaki jest stosunek zdań między 2 studentami a Kopernikiem?
Zdanie w sensie logicznym ma określić pewien stan rzeczy - stwierdzić, że tak jest albo, że tak nie jest.
Zdanie w rozumieniu logiku może być prawdziwe lub fałszywe.
Zdania te są wykluczające się.
W tym przypadku między zdaniami dwóch studentów a wypowiedzią Kopernika występuje sprzeczność. 2. Mała Marysia budzi się ze snu z bólem głowy. Pyta zatem mamę, czy pójdzie do szkoły. „Jeśli jesteś chora - mówi mama - zostaniesz w domu”. „A czy jestem chora” - niepokoi się dziewczynka?” Mama mówi: „Jeśli masz podniesioną temperatur e to jesteś chora”. Podchodzi do córki i kładzie swą rękę na czole dziewczynki stwierdzając: „Masz podniesioną temperaturę, zatem jesteś chora”. Odpowiedź:
a) Jaki jest typ powyższego rozumowania - podaj nazwę polską lub łacińską?
b) Czy jest tom tautologia?
c) Podaj zapis tej wypowiedzi z użyciem funktorów prawdziwościowych i zmiennych zdaniowych.
Powyższe rozumowanie jest rozumowaniem dedukcyjnym - modus ponendo ponens
W powyższej wypowiedzi występuje tautologia.
{(p·q)p}·q
3. Podaj jakie znasz sposoby „modusy” wnioskowania
Wyróżniamy cztery „modusy” wnioskowania:
Modus ponendo ponens (łac. Sposób potwierdzający potwierdzenie) - jeżeli poprzednik implikacji jest prawdziwy, wnioskujemy, że również następnik jest prawdziwy, np. Jeżeli Jan Kowalski jest notariuszem to wnioskujemy, że ma wykształcenie prawnicze.
Modu ponendo tollens ( łac. sposób zaprzeczający przez potwierdzenie) - prawdziwość jednego ze zdań praw
(…)
… w wypowiedzi i jest ono użyte w różnych znaczeniach, jednocześnie wypowiedź ta zakłada, że użyty wieloznaczny element ma jednakowe znaczenie, np. „Każdy metal jest pierwiastkiem. Mosiądz jest metalem, a więc jest pierwiastkiem”. Pierwszym zdaniu słowo „metal” powinno rozumiane być w sensie czysto chemicznym, to znaczy metal jednorodny, natomiast w zdaniu drugim słowo „metal” występuje w sensie fizycznym - posiada własności metalu, jednakże mosiądz jest stopem metali - nie pierwiastkiem.
5. Sędzia zwraca się do świadka z pytaniem: „W jakim kapeluszu był oskarżony, gdy świadek widział go na miejscu kradzieży?”. Na czym polega nieprawidłowość postawionego pytania przez sędziego ?
Sędzia postawił oskarżonemu pytanie sugestywne, pytając „W jakim kapeluszu był oskarżony..” sugeruje, że oskarżony nosił kapelusz…
…”.
Następnym błędem jest błąd ignotum per ignotum , czyli „nieznane przez nieznane”. Polega on na użyciu wyrazu nieznanego dla odbiorcy jako równoważnika słowa definiowanego, np. wyjaśnienie wyrazu „polopiryna” poprzez wyrażenie „kwas acetylosalicylowy” nie będzie klarowne dla osoby nie znającej owego wyrażenia.
W poprawnie sformułowanej definicji zakres definiendum powinien być zamienny z zakresem definiensa…
… nie są. Jeżeli zakres definiensa nie obejmuje w pełni zakresu definiendum mamy do czynienia z definicją za wąską, np. „Trójkąt to figura geometryczna o trzech równych sobie bokach” - wyjaśnienie słowa „trójkąt” zostało ograniczone jedynie do trójkąta równobocznego. Jeżeli zakres definiendum i definiensa krzyżują się mamy do czynienia z definicją za szeroką i za wąską jednocześnie, np. „Prawnik to pracownik Ministerstwa Sprawiedliwości”. Zdarza się również, że zakresy definiendum i definiensa wykluczają się, np. „Nietoperz jest to prowadzący tryb życia ptak o bardzo dobrze rozwiniętym słuchu”. Szczególnym przypadkiem wykluczanie się zakresów definiendum i definiensa jest błąd przesunięcia kategorialnego, występuje on kiedy w definiendum i definiensie występują wyrażenia z różnych kategorii ontologicznych…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)