"Szachy". Mieści się na 1 stronie. Opisuje fabułę utworu oraz konstrukcję poematu - wtrącając komentarze dotyczące historii - zarówno polskiej z XVI wieku, jak i ogólnoeuropejskiej z wieku X.
Jan Kochanowski Szachy
- poemat heroikomiczny
- zadedykowany Janowi Krzysztofowi Tarnowskiemu
- pierwowzór: włoski poemat Marca Girolamo Vidy Scacchia ludus (Gra szachowa)
Fabuła utworu
- król duński Tares chciał wydać córkę Annę za mąż
- nie mógł dokonać wyboru; pozostali najwytrwalsi rycerze: Fiedur i Borzuj
- rozegrać partię szachów o rękę królewny -> nie doprowadzić do pojedynku
- rozgrywka: wiele dni
- królewna pokochała Fiedura, ale ten zaczął przegrywać
- chciała w nocy zmienić położenie figur, ale okazało się, że komnata jest pilnie strzeżona
- udzieliła rady kochankowi -> jego zwycięstwo
I rzecze: "Dobry Rycerz jest od zwady, Popu też nieźle zachować od rady;
Dać za miłego wdzięczną rzecz nie szkodzi, Piechota przedsię jako żywo chodzi".
Obróci Rochu na Króla rogami, Sama wynidzie zalawszy się łzami.
- czyli: niech poświęci wieżę, a gra pionkami, skoczkiem i gońcem: to problemat Dilaram W Europie gracze długo korzystali z osiągnięć szachistów arabskich. W X w. jednym z najsilniejszych graczy był al-Lajlaj, nazywany tak z powodu jąkania się. Zamieścił on w swoim traktacie najstarszy znany zapis tzw. mata Dilaram.
Legendarna Dilaram, była księżniczką i żoną wezyra Murwadi, który kiedyś tak się zapomniał podczas gry w szachy, że własną żonę zastawił jako nagrodę dla zwycięzcy. Był pewny wygranej, ale po ostrej walce sytuacja dla białych, którymi grał Murwadi, wcale nie wyglądała dobrze. Partia była odłożona w sytuacji przedstawionej obok na diagramie. Wezyr smutny wrócił do domu. Dilaram wydobyła od męża złą wiadomość i postanowiła pomóc niefortunnemu graczowi. Znalazła wyjście także przedstawione obok.
Konstrukcja poematu
- Vida: akcja na górze Olimp. Grali Apollo i Merkury, zwyciężył Merkury. Zastosował chwyt: skonstrastowanie reguł przynależnych eposowi bohaterskiemu o rodowodzie homerycko-wergiliańskiemu z niskim tematem - rozgrywką szachową. - Kochanowski: ten sam efekt kontrastu <- rozbudowane opisy scen batalistycznych pomiędzy drewnianymi figurami; narrator emocjonalnie zaangażowany w walkę
- różny: rozbudowany wątek romansowy
Niektórzy w poemacie Szachy dostrzegali zaszyfrowaną myśl polityczną. Pod postacią króla duńskiego Tarsesa poeta miał jakoby przedstawić Zygmunta Augusta; królewną Anną miałaby być siostra króla Anna Jagiellonka; Fiedorem - królewicz duński Magnus, a Borzujem - car moskiewski, Iwan Groźny.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)