KLIMATYCZNY OBIEG WODY W PRZYRODZIE I OCENA BILANSU WODNEGO: oraz 3) METODY OCENY PODSTAWOWYCH SKŁADNIKÓW RÓWNANIA BILANSU WÓD
Pod wpływem tych czynników(temperatura, parowanie, wysokość n.p.m, ruchy powietrza, itp.) woda zmienia stany skupienia. Paruje, ulega kondensacji (skraplaniu), zamarza i topnieje. Zmienia swą objętość w zbiornikach i skałach. W powietrzu woda uzyskuje różną prężność. Wchodzi w skład wielu związków i reakcji chemicznych. Ruch wody w przyrodzie jest bardzo zmienny i zależy od intensywności oddziaływania na nią wyżej wymienionych czynników. Krążenie wody zachodzi w strefie obejmującej od około 0,8 km litosfery do około 16 km atmosfery. Cykl hydrologiczny nie ma początku ani końca. Woda paruje z oceanów i lądów i staje się częścią atmosfery, następnie w formie opadu powraca na powierzchnię Ziemi (na powierzchnię lądów i oceanów). Woda opadowa może podlegać intercepcji, transpiracji, może spływać po powierzchni gruntu i w korytach rzecznych lub infiltrować w grunt. Cześć wody zatrzymanej na powierzchni pokrywy roślinnej (intercepcja) lub w innych powierzchniowych zbiornikach retencyjnych (koryta rzeczne, jeziora, stawy itp.) powraca do atmosfery w wyniku parowania. Woda infiltrująca może przenikać do głębszych warstw gruntu i być magazynowana jako woda głowa gruntowa, która następnie wypływa na powierzchnię w postaci źródeł lub zasila rzeki jako odpływ podziemny; częściowo także odparowuje do atmosfery. Tak, więc cykl hydrologiczny podlega różnym skomplikowanym procesom. Krążenie wody zachodzi cyklicznie. Na pełny obieg wody w przyrodzie składają się następujące fazy;
1) parowanie wody z powierzchni lądów i wód (jezior, mórz, oceanów), 2) powstawanie w atmosferze mgieł i chmur i ich wędrówka pod wpływem wiatrów, 3) kondensacja pary wodnej i powrót wody na powierzchnię lądów w postaci rosy, deszczu, śniegu lub gradu, 4a) spływ wody po powierzchni lądów do obniżeń i cieków i jej odpływ do jezior, mórz i oceanów, 4b) wsiąkanie wody w głąb ziemi i jej odpływ podziemny do cieków, jezior, mórz i oceanów lub powrót na powierzchnię ziemi (źródła) i ruch jak w pkt. 4a 4c) pobór wody przez rośliny i jej parowanie (transpiracja), 5) ponowne parowanie wody. Wymienione procesy tworzą jeden cykl krążenia. Rozróżnia się cykle główne (duży obieg wody w przyrodzie) i cykle małe (mały obieg wody w przyrodzie). W cyklu dużym woda parująca z oceanów przenoszona jest w postaci chmur nad lady, gdzie opada w postaci deszczu, śniegu itp., aby spłynąć rzekami lub podziemnie do morza. W cyklu małym woda parująca z powierzchni lądów skupia się nad lądami. Czas trwania jednego pełnego cyklu krążenia może być krótki albo bardzo długi. Niektóre cząsteczki wody wyparowują bezpośrednio po kondensacji, inne natomiast mogą dostać się we wgłębne warstwy litosfery lub na dno oceanów i przebywać tam wieki, nim ponownie wrócą do atmosfery. Podobnie zmieniają się w czasie poszczególne fazy tego cyklu. Najszybciej wymianie ulega woda atmosferyczna. Czas jej obiegu, według A. Zierhoffera, wynosi około 12 dni. Analogicznie czas pełnej wymiany wody w hydrosferze wynosi około 3600 lat. Powierzchnia oceanów, mórz i jezior stanowi aż 70,5% ogólnej powierzchni Ziemi, podczas gdy powierzchnia lądów zajmuje tylko 29,5%. Według Wolmana 97% całkowitej ilości wody na świecie jest zmagazynowana w oceanach. Cykl hydrologiczny można także wyrazić za pomocą formuły matematycznej. Takim wyrażeniem jest równanie bilansu wodnego, którego składowe reprezentują liczbowo poszczególne komponenty obiegu wody. Uogólniona postać równania bilansu wodnego w skali globalnej jest następująca: P = E + R+ G + ΔS, gdzie: P - całkowity opad nad obszarem lądów i oceanów E - całkowite parowanie z lądów i oceanów R - całkowity odpływ powierzchniowy z lądów i oceanów G - całkowity odpływ podziemny z lądów do oceanów ΔS - zmiany retencji wody w atmosferze, na lądach i w ocenach Każdy bilans wodny musi odnosić się do określonego przedziału czasu. Stosunkowo najprostsze jest obliczanie bilansu w okresie rocznym, a zwłaszcza jako wartości średnie roczne z wielolecia i wyrażenie ich w formie skróconej. W takim przypadku całkowita suma zmian retencji ∆S = 0, a określenie ilościowe opadu, ewapotranspiracji i odpływu jest w przybliżeniu możliwe. Próba skracania okresu bilansowego (półrocze, miesiąc, dekada) lub podziału poszczególnych komponentów na elementy składowe wiąże się z ogromnymi trudnościami ich wyznaczania. W skali globalnej zadania tego do dnia dzisiejszego nie rozwiązano.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)