K a n t
J. Baszkiewicz F. Ryszka Historia doktryn politycznych i prawnych., W. Tatarkiewicz Historia filozofii., źródła (Uzasadnienie metafizyki moralności.).
Immanuel Kant urodził się w 1724, a zmarł w 1804. Rodzina jego była pochodzenia szkockiego. Filozof ten był jednak od początku związany z Królewcem, gdzie wykładał na uniwersytecie matematykę, przyrodoznawstwo, logikę, metafizykę. Jego żywot był wyjątkowo ustabilizowany, wręcz nudny, obarczony pedantyzmem, schematyką. Dopiero jako sześćdziesięcioletni człowiek ugruntował swoje wszystkie poglądy i ogłosił jej wyniki w Krytyce czystego rozumu. Otrzymywał propozycje objęcia katedr na uniwerkach w Niemczech, ale oferty te odrzucał, aby nie przeszkadzało mu nic w pracy naukowej. Wcześniej był raczej eseistą niż systematykiem. Niewątpliwie był rygorystą. Swój żywot naukowy podzielił sam na: przedkrytyczny i krytyczny.
Stanowisko filozoficzne - główne motywy.
Na początku warto omówić jego ważne osiągnięcia, i usystematyzowanie wiedzy w przypadku zdań, osądów. Otóż w centrum zainteresowań znalazło się zagadnienie sądów syntetycznych a priori. Zresztą najważniejszym pytaniem stało się: na jakiej podstawie to, co w nas zowie się przedstawieniem, odnosi się do przedmiotu. Badania te nazwał transcendentalnymi - miały bowiem odnaleźć przedstawienia, które przekraczały granice podmiotu i stosują się do przedmiotu, takie, które przekraczają granice doświadczenia. Badania te były dla Kanta najważniejsze dla całej filozofii poznania, toteż utarła się i inna nazwa - krytycznej filozofii. Podstawą badań filozoficznych Kanta była swoista "naduczciwość poznawcza", która polegała na nieprzyjmowaniu żadnych wstępnych założeń oraz na przeglądzie i krytycznej ocenie dotychczasowych osiągnięć filozofii. Podejście takie Kant nazywał "transcendentalnym", gdyż polegało na oderwaniu się od wszelkich wstępnych założeń i obiektywnej analizie samych struktur poznania z pozycji "transcendentalnej" czyli "na zewnątrz". Nic więc dziwnego, że największym dokonaniem Kanta było przenicowanie dotychczasowych koncepcji w dziedzinie teorii poznania oraz wprowadzenie zupełnie nowych, rewolucyjnych pomysłów w tej dziedzinie, aczkolwiek zajmował się on też teorią bytu i etyką. Kant zaczął od dodania do starej Arystotelesowskiej teorii logiki nowego podziału stwierdzeń zwanych sądami (czyli takich stwierdzeń, które ze zbioru wielu różnych możliwości wybierają jedną). W związku z tym Kant przeprowadził dwojaki podział sądów: uzyskane na podstawie doświadczenia - sądy e m p i r y c z n e, oraz sądy niezależne od doświadczenia - sądy a p r i o r i . Te drugie są niezależne od doświadczenia, zaś ich jedynymi cechami były niewątpliwie: konieczność oraz powszechność. Kant mniemał, że skoro ludzkość posiada takowe, to należy je teoretycznie uzasadnić. Sądy empiryczne są bardziej wątpliwe, ponieważ Kant uważał, że doświadczenie nigdy nie daje sądom właściwej powszechności, natomiast i tak muszą być poparte rozumem.
(…)
…, mimo że później często atakowana, stała się w dużym stopniu motorem rozwoju matematyki i fizyki. Rozwój geometrii nieeuklidesowej, nowych rodzajów algebry, logiki matematycznej i wbudowywanie tych dokonań matematyki w nowe teorie fizyczne - zwłaszcza w ogólną teorię względności i teorię kwantów - były często inspirowane ideą "poszukiwania nowych form poznania" w sensie Kantowskim. Jeżeli chodzi o poglądy etyczne, Kant usiłował znaleźć powszechne normy moralne, odnoszące się do rozumu praktycznego, tak, jak w przypadku rozumu teoretycznego, czystego. Stanął na stanowisku r y g o r y z m u . Uważał, że lepsze są czyny, prawa moralne oparte na bezwarunkowym nakazie. Kant bronił bezwzględności dobra, tak jak powszechności poznania. Stworzył tzw. bezwarunkowy nakaz - imperatyw kategoryczny: Postępuj wedle…
…, który jako pierwszy zadał sobie to pytanie. Takie sądy istnieją, chociażby w matematyce.
Kant krytykował jednocześnie empiryzm i racjonalizm. Stwierdził, że obie strony były w błędzie. Już David Hume dowiódł, że bez sądów syntetycznych a priori nie da się zbudować żadnego systemu wiedzy i że "ukryte założenia" są obecne nawet w tak oczywistych pojęciach jak przyczynowość. Kant wychodząc z gruntu empirycznego…
… a wartości liberalne.
Immanuel Kant w sposób oryginalny rozwiązywał kwestie istotne dla ideologii liberalnej. Miał jednak zgoła odmienny sposób postrzegania ładu społecznego, jednostki, wolności, własności oraz państwa. Jego transcendentalizm, obok utylitaryzmu i koncepcji prawa natury, zakłada jednak w wielu punktach podobne tezy. Warto pokrótce się im przyjrzeć.
Kant kładł nacisk na a u t o n o m i c z n…
… i postępowania (możliwością wyboru między jedną ewentualnością a drugą), lecz wyborem maksymy postępowania, począwszy od imperatywu kategorycznego. Wolność istnieje niezależnie od jakichkolwiek wpływów zewnętrznych, zaś człowiek może zachowywać się zgodnie z prawami moralnymi. Twierdzenie to przyjmuje Kant a priori, tzn. bez dowodu, z dedukcji.
Wolność jest „ideą rozumu", która nie da się uzasadniać…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)