JEZIORA I ZBIORNIKI WODNE MAŁE ZBIORNIKI WODNE Staw - niewielki płytki zbiornik wód powierzchniowych o dnie w większości porośniętym roślinnością, powstałe w sposób naturalny lub utworzony przez człowieka. Stawami nazywa się też jeziora tatrzańskie i sudeckie. Jedyną wyróżnioną strefą jest litoral, np. Balaton, Łukajno Sadzawka - płytki zbiornik wodny o niewielkich rozmiarach. Występuje w naturalnym obniżeniu terenu, zasilane jest przez wodę gruntową, opadową, roztopową. Często powstaje w wyniku spiętrzenia groblą wody odpływającej z obszaru źródłowego Basen - sztuczny, mały zbiornik wodny o regularnym kształcie, wykonany w gruncie o dnie i brzegach zabetonowanych; głęboki na ok. 1 - 2 metra. Zasilany jest wodą wodociągową Wyrobisko z wodą - sztuczne zagłębienie pochodzenia antropogenicznego powstałe po wybraniu utworów powierzchniowych. Wypełnione woda głównie gruntową Zapadliska z wodą - powstałe wskutek zapadnięcia się powierzchni terenu wywołanego eksplozją podziemną i zalanie powstałego zagłębienia wodą gruntową Jezioro - naturalny zbiornik śródlądowy stanowiący wypełnione wodą zagłębienie terenu o brzegach ukształtowanych pod wpływem falowania i prądów wodnych. Charakteryzujący się stosunkowo wolną wymianą wody. Powstanie jeziora zależy od procesów rzeźbotwórczych, warunków klimatycznych oraz rodzajów skał podłoża.
Ze względu na procesy rzeźbotwórcze, w wyniku których powstała misa jeziorna, wyróżniamy różne typy genetyczne jezior: Meteorytowe - wypełnienie zagłębień powstałych poprzez uderzenie meteorytu; są najczęściej owalne, dość głębokie, np. Kaali w Estonii, Silijan w Szwecji, Jezioro czystej wody w Kanadzie Tektoniczne - powstałe poprzez ruchy tektoniczne skorupy ziemskiej, jeziora te występują w obniżeniach tektonicznych na równinach, np. Jezioro Górne , Ładowga , Jezioro Wiktorii , na pogórzu, np. jezioro Bałchasz oraz w rowach tektonicznych Wulkaniczne - powstałe w wyniku działalności wulkanicznej. Są to zbiorniki niewielkie, ale zwykle bardzo głębokie. W zależności od miejsca utworzenia wyróżnia się:
Jeziora kraterowe, np. Ilkrylskie Jeziora kalderowe, np. Krater Lake w Oregonie, Jezioro Bolesna we Włoszech
Jeziora lawowe Polodowcowe - powstałe poprzez akumulację i erozyjną działalność lodowców kontynentalnych i górskich. Wśród nich wyróżnia się:
Jeziora rynnowe
Jeziora sandrowe
Jeziora morenowe
Jeziora przyozowe
Oczka polodowcowe
Jeziora drumlinowe
Kotły i kociołki
W górach :
Jeziora cyrkowe
Jeziora fiordowe
Jeziora morenowe
(…)
…. Mogą mieć znaczną powierzchnię. Występują w większych grupach, obejmują czasami setki zbiorników wodnych. Są to dość płytkie, zarastające zbiorniki wodne
Zaporowe - powstałe wskutek przegrodzenia doliny rzecznej np. obrywem, osuwiskiem, potokiem lawy, spływającym lodowcem, wałem morenowym lub tamą zbudowaną przez bobry
Reliktowe - stanowią część dawnego morza lub rozległego jeziora np. Morze Kaspijskie…
… zaporowe, zbiorniki zaporowe lub zbiorniki retencyjne) - powstały przez zamknięcie doliny rzecznej zaporą wodną lub stopniem wodny jako budowlą piętrzącą. Wśród nich wyróżniamy:
zbiorniki retencyjne - zadanie magazynowania wody
zbiorniki przepływowe - przegrodzenie rzek jazami
zbiorniki suche - okresowe magazynowanie wody
W zależności od celów, którym służy zbiornik, wyróżniamy:
przeciwpowodziowe…
…
Sufozyjne - nazwane równiami źródliskowymi, powstałe w nieckach sufozyjnych, utworzonych w skałach sypkich
Rzeczne - powstały w wyniku akumulacyjnej (jeziora boczne) i erozyjnej działalności rzek (starorzecze i jeziora korytowe)
Deltowe - położone w deltach rzek, na ogół między korytami rozprowadzającymi. W Polsce są 2 takie jeziora - reliktowe zbiorniki o zaawansowanym procesie zarastania: Jezioro Dąbie…
…. Do najgłębszych należą jeziora tektoniczne (Jezioro Bajkał - 1741 m głębokości) do najpłytszych: deltowe, przybrzeżne, oczka wytopiskowe.
Charakterystyki powierzchni jeziora:
Powierzchnia zwierciadła wody - powierzchnia jeziora wyznaczona przez linię brzegową, czyli średnią wartość, izobaty 0 m
Długość jeziora (L) - najkrótsza odległość pomiędzy najbardziej odległymi punktami linii brzegowej, mierzona wzdłuż linii niewychodzącej poza obręb jeziora
Szerokość jeziora (B)
szerokość średnia - stosunek powierzchni jeziora do jego długości
szerokość maksymalna - największa odległość między przeciwległymi brzegami mierzona w linii prostopadłej do długości jeziora
Długość linii brzegowej jeziora - długość brzegowa mierzona wzdłuż izobaty 0 m
Parametry i wskaźniki
Wskaźnik wydłużenia jeziora - V - iloraz długości…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)