Nowa wiara i stare obyczaje Nie wiemy dokładnie, w co wierzyli przodkowie Polaków. Wiadomo jednak, że Słowianie powszechnie czcili bóstwa uosabiające siły przyrody - ogień i słońce, a także rzeki, drzewa i gaje. Wśród ogólnosłowiańskich bogów, którym cześć oddawano również na ziemiach polskich, centralne miejsce zajmował Swaróg - bóg słońca, nieba, ognia i kowalstwa, a zaraz po nim jego syn Swarożyc. Władcą nieba i piorunów był Perun, a panem wiatru Pogwizd. Początkowo każde z plemion posiadało swoich bogów, lecz z czasem (szczególnie w X wieku) wierzenia plemienne zaczynały się łączyć. Świat wyobraźni naszych przodków zapełniały również zastępy duchów, duszków, demonów leśnych, rzecznych i bagiennych. Domem i gospodarstwem opiekowały się dobrotliwe ubożęta, którym pozostawiano resztki jadła. Wierzono w duchy, demony i półdemony, mieszkające w lasach i wodach: wilkołaki, strzygi, latawice, boginki, rusałki, nimfy wodne i skrzaty. Złośliwe były dusze utopionych, zwane topielicami, wabiące nierozważnych do wody. Wędrowca z leśnej drogi mogły sprowadzić rusałki, światełkami na bagnach wabiły omany, w środku skwarnego dnia pojawiały się południce, wywołując choroby. Niebezpieczną porę panowania wszystkich duchów stanowiła oczywiście noc. Powszechna wśród Słowian była wiara w złe czary i uroki, przed którymi chroniono się zaklęciami i amuletami, a złe duchy starano się zmylić przez nadawanie niemowlętom fałszywych imion. Dużą popularnością cieszyły się wróżby (np. za pomocą podrzucanych drewienek czy prowadzonego między wbitymi włóczniami konia). Wiele bóstw słowiańskich (zwłaszcza na Połabiu i na Pomorzu) nabrało z czasem charakteru wojowniczego -zaczęto przedstawiać je z tarczą, mieczem, koniem czy chorągwiami wojennymi. Na wyspie Rugii w bogato ozdobionej świątyni czczono m.in. boga wojny Swantewita. Popularni byli również bogowie o wielu twarzach - Światowid miał cztery oblicza, a czczony na Rugii Rujewit aż siedem. Bóstwa czczone na ziemiach polskich miały przede wszystkim charakter rolniczy, uosabiały kult sił przyrody. Zwykle przedstawiano je jako rzeźbione w drewnie lub na głazach posągi, niekiedy ich wyobrażenia wykonywano ze szlachetnych metali. Cześć bóstwom oddawano w miejscach uświęconych tradycją, zazwyczaj pod gołym niebem, na wzgórzach (Ślęża, Łysa Góra), w świętych gajach, nad źródłami, przy drzewach i skałach. Główną formą kultu były ofiary składane w postaci zwierząt i jadła, łączone z radosnymi ucztami, śpiewem, tańcem i zabawą. Uroczyście obchodzono święto zbiorów (pozostałością są dzisiaj dożynki) i równonoc letnią (noc świętojańska), w trakcie której palono ognie, kąpano się i tańczono. Pomimo zakazu kultów pogańskich zwyczaj ten istniał nawet po przyjęciu chrześcijaństwa i cieszył się dużą popularnością. Pozostałości obrzędów pogańskich, w trakcie których przebierano się i używano masek zwierząt, można dziś odnaleźć w niektórych zwyczajach ludowych. Wiele z pogańskich praktyk nie tylko przetrwało średniowiecze, ale dotrwało w różnych formach do czasów nam współczesnych (samo słowo "zabobon" pochodzi od bobonienia - mruczenia zaklęć).
(…)
… i modlitwy w miejscowym języku (zamiast powszechnie obowiązującej łaciny) niekiedy nie wystarczały, no wyobraźnię mocniej działała bogata liturgia, której elementy lud traktował w sposób magiczny. Początkowa słabość organizacyjna Kościoła powodowała utrzymywanie się podwójnych wierzeń. Poza nieliczna warstwą ówczesnej elity ludność państwa pierwszych Piastów trwała w dawnej obyczajowości i pogańskich…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)