Historia książki - pergamin

Historia pergaminu:
Pergamin (skóra oczyszczona z włosia) - jako materiał pisarski znany w wielu krajach starożytnych:
Egipcjanie - wzmianki już w pierwszej połowie trzeciego tysiąclecia p.n.e Żydzi, Persowie
Grecy - „diphtherai” Sztuka Asyryjska - pisarze przedstawiani ze zwojami (niemal na pewno ze skóry!)
Najstarsze zabytki datowane na r. 2000 p.n.e.
Okres hellenistyczny ok. III/II w. p.n.e. - udoskonalono proces wytwarzania pergaminu
Pliniusz na podstawie Warrona - pergamin udoskonalony (wynaleziony) w Pergamonie za panowania Eumenesa II (195-158 p.n.e.)
Embargo na papirus ze strony władcy Egiptu Ptolemeusza
Rzymianie - „membrana”
Charta pergamena Z grec. pergamene - pierwsze lata IV w. n.e.
Zwój Dokumenty, listy, krótkie notatki
„ubieranie” zwojów papirusowych w futerały z purpurowego pergaminu
Pierwotna sztuka „introligatorska”
Awans do materiału „godnego” książki
Nieekonomiczna forma (niewielkie rozmiary ograniczane rozpiętością skóry zwierzęcia)
Kodeks
Marcjalis (dzieło wydane w dwóch formach)
Z łac. codex, caudex - pień drzewa, kloc Pierwowzór - wiązki tabliczek drewnianych
Druga połowa I w. n.e. - wygodne, tanie wydania
Kodeks - ważne narzędzie rozpowszechniania literatury
Konkurencja III i IV w. n.e., V wiek - zwycięstwo
Składka - kilka arkuszy włożonych jeden w drugi
Jednoskładowy / wieloskładowy Najstarsze kodeksy pergaminowe: synajski (Codex Sinaiticus), watykański (Codex Vaticanus), aleksandryjski (Codex Alexandrianus) Narzędzia pisarskie:
Trzcina (pióro trzcinowe - calamus)
(około V w. p.n.e.) pióra ptaków zwłaszcza gęsie, ścięte i rozszczepione na końcu jak pióro trzcinowe
Atrament z galasów (cecidum)
Chryzografia - „pisanie złotem”
Kałamarz wykonywany z różnych materiałów Produkcja:
Wszystkie rodzaje skór: cielęce, owcze, kozie
Moczenie w wodzie wapiennej, usunięcie sierści, ponowne moczenie, garbowano substancją roślinną i suszono na drewnianych ramach, gładzenie pumeksem, blichowanie (później)
Welin - skóry embrionów (charta non nata, virginea)
Klasztory, zawodowi pergaminiści (pergaminarii, pergamentarii, membranarii)
Dwa gatunki: południowy (włoski, charta italica), północny (niemiecki, charta theutonika)
Palimpsest (tzn. na nowo wygładzony) - rękopis - usunięcie pisma, wpisanie nowego

(…)

… niż papirus
Możliwość łatwego usuwania pisma
Giętkość
Gładka powierzchnia
Łatwy do składania
Nie łamał się przy zszywaniu
Wady:
Niszczenie
Nieekonomiczna forma
Zabytki:
Dura-Europos w Mezopotamii - pierwsze lata II w. p.n.e. - stwierdzały istnienie pergaminu jeszcze przed rządami Eumenesa II zawierającego informacje o transakcji sprzedaży ziemi pewnego Filipa syna Amynandra.
Qumran - w 1947 r. - gliniane dzbany z rękopisami hebrajskimi i aramejskimi, w większości ze skóry, pochodzące z okresów IV, II i I w. p. Chr.
I/II w. n.e. fragment tragedii Kreteńczycy Eurypidesa
Najstarsze kodeksy: aleksandryjski, synajski i watykański
Palimpsest z Bobbio: na starszym tekście De Republica Cycerona napisane zostały psalmy św. Augustyna
Oksyrynchos - Angielscy archeolodzy znaleźli w egipskim mieście Oksyrynchos…
... zobacz całą notatkę