Kras, sufozja Draperia naciekowa , zasłona naciekowa - naciek jaskiniowy w formie pionowej, cienkiej "zasłony" , często o oryginalnym kształcie, zwisającej ze stropu jaskini krasowej, ściany czy występu skalnego. Powstaje w wyniku wytrącania się węglanu wapnia z wody sączącej się ze szczeliny skalnej lub ściekającej wzdłuż krawędzi skały. Kras (procesy krasowe, krasowienie) – procesy rozpuszczania skał przez wody powierzchniowe i podziemne, jeden z rodzajów wietrzenia chemicznego. Krasowieniu podlegają skały krasowiejące: przede wszystkim wapienie, a także dolomity, margle, gips, anhydryt, halityt (potocznie sól kamienna) . Mianem krasu określa się również formy powierzchni Ziemi powstałe w wyniku powyższych procesów, a także obszar, na jakim te procesy i formy występują. Szczegółowo zjawiskiem krasu zajmuje się krasologia. Formy powierzchniowe: • ospa , żłobki i żebra – powstają na skutek działania płynącej wody opadowej • lej krasowy – płytkie, okrągłe lub eliptyczne zagłębienie, o średnicy do kilkuset m • uwał – zagłębienie bezodpływowe powstałe z połączenia kilku lejów krasowych • polje (polja) – rozległa kotlina, o powierzchni do kilkuset km², powstała przez połączenie wielu uwałów i lejów krasowych • mogoty i humy – ostańce sterczące na poljach • ponor – miejsce, gdzie wody strumieni, potoków czy rzek wpływają pod powierzchnię terenu • wywierzysko – źródło krasowe, miejsce w którym wody podziemne wypływają na powierzchnię • doliny krasowe. Formy podziemne: • jaskinia krasowa • Kanał krasowy • studnia krasowa – korytarz jaskiniowy o rozwinięciu pionowym, gdy poznawany był od dołu nazywany jest kominem jaskiniowym • podziemne jeziora. Wewnątrz jaskiń występują formy naciekowe: stalaktyty, stalagmity, stalagnaty, draperie naciekowe, perły jaskiniowe i inne. Lej krasowy – zwykle naturalna forma ukształtowania powierzchni ziemi: okrągłe lub eliptyczne zagłębienie terenu, o głębokości zazwyczaj mniejszej niż średnica, często z podziemnym odwodnieniem. Ich średnica może się wahać od kilkudziesięciu centymetrów do kilkuset metrów. Mogą się formować stopniowo bądź pojawiać się nagle, występują na całym świecie. Leje krasowe powstają na skutek stopniowego usuwania słabo związanego podłoża skalnego przez
(…)
… warunkiem do jego zaistnienia
jest obecność wody, głównymi czynnikami wietrzenia chemicznego są: woda opadowa, dwutlenek węgla, tlen
oraz azot
5
• biologiczne - to rozpad i rozkład skały pod wpływem działania organizmów żywych (często nie wyróżnia się
wietrzenia biologicznego jako oddzielnego działu, uznaje się je jako wchodzące w skład wietrzenia fizycznego
i chemicznego). Wietrzeniu biologicznemu sprzyja klimat gorący i wilgotny.
Wietrzenie insolacyjne (termiczne) to rodzaj wietrzenia fizycznego spowodowany naprzemiennym nagrzewaniem i
ochładzaniem się skały. Do procesów insolacyjnych zaliczamy:
- dezintegrację granularną - zachodzi ponieważ tworzące ziarna mają różną rozszerzalność cieplną - z czasem
dochodzi do rozluźnienia pomiędzy nimi i ze skały wykruszają się pojedyncze ziarna.
- łuszczenie…
… szczeliny prostopadłe do powierzchni skały i oddzielają się bloki oraz płyty skalne.
Zamróz, wietrzenie mrozowe - rodzaj wietrzenia fizycznego, polegający na rozsadzaniu lub rozkruszaniu skał w wyniku
działania ciśnienia wytworzonego przez wielokrotnie zamarzającą i rozmarzającą wodę znajdującą się w szczelinach,
porach skał. Wietrzenie to jest tym bardziej efektywne, im częściej temperatura przechodzi przez punkt 0 st. C, czyli im
częściej woda zamarza i odmarza (proces ten nosi nazwę multigelacji) Wietrzenie mrozowe prowadzi do rozdrobnienia
skały, w wyniku: - rozpadu blokowego (makrogeliwacji) - rozdrabnianie skały do bloków skalnych, okruchów i kamieni;
rozpadu ziarnistego (mikrogeliwacji) - rozdrabnianie ziaren do frakcji pyłowej
Wietrzenie fizyczne (mechaniczne) – proces wietrzenia prowadzący…
…-lodowcowa, podstokowa oraz eoliczna)
Akumulacja materiału skalnego zależy od:
• rzeźby terenu,
• zmian wilgotności klimatu,
• roślinności znajdującej się na danym obszarze.
•
Denudacja ( obniżenie) - zespół czynników prowadzących do zrównania terenu poprzez transport materiału skalnego w
dół (z zasady do oceanu). Składają się na nią: erozja, wietrzenie, ruchy masowe (np. lawiny, spływy błotne). Średnia…
… przewagi topnienia nad napływem nowego lodu)
bez utraty jego zwartości; charakterystyczna dla lodowców górskich;
deglacjację aeralną – powierzchniowe zanikanie lodowca, zachodzące równomiernie od góry; lodowiec nie zachowuje
swojej zwartości, pozostają bryły martwego lodu zazwyczaj pokryte moreną powierzchniową.
deglacjację subakwalną – deglacjacja zbiornikowa, podwodna
deglacjację z oscylacjami…
… transportowanego i osadzanego przez lodowiec, składającego się z
głazów, żwiru, piasku i gliny.
- morenę czołową - podłużne pasy wzniesień "uwalniane" i gromadzone podczas przesuwania się topniejącego czoła
lądolodu.
- jeziora morenowe - jeziora powstałe w zagłębieniach moreny dennej i czołowej.
- sandry - rozległe tereny utworzone ze żwiru i piasku osadzone przez wody lodowcowego po obu stronach pradoliny
- pradoliny - szerokie doliny utworzona w czasie dłuższego postoju lądolodu; płynęły nią wody z topnienia lodu.
- less - żółtą skałę osadową, z której powstały żyzne gleby(czarnoziemy);
- rynny - długie i wąskie zagłębienia terenu powstałe na skutek przesuwania się lodowca.
- jeziora rynnowe - jeziora powstałe w rynnach po stopnieniu lądolodu.
Działalność akumulacyjna:
morena czołowa - powstaje w trakcie…
…. 30 m, ale niższy od obecnego. Linia brzegowa pd. położona na pn. od dzisiejszej. Brak połączenia z Morzem
Północnym;
Morze Litorynowe
7700-3700
nazwa pochodzi od mięczaka Litorina litorea. Poziom morza zbliżony do
dzisiejszego, miejscami powyżej 3 m. Połączone z Morzem Północnym przez Cieśniny Duńskie;
Limnea 3700-2200
nazwa pochodzi od mięczaka Lymnea ovata. Współczesny etap rozwoju morza…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)