E p i k u r e i z m, C y n i c y, S t o i c y G.Reale Historia Filozofii Starożytnej., teksty źródłowe (Diogenes Laertios.), J. Szacki Historia myśli socjologicznej. Bezpośrednią przyczyną upadku, a raczej osłabienia roli starożytnej polis były podboje Aleksandra Wielkiego, przede wszystkim rozpad jego imperium. Ludność małych państewek demokratycznych została wówczas ujarzmiona, wręcz wzięte w niewolę w celu podporządkowania ich wolności. Ważne jest, że Aleksander odebrał im wszelką wolność formalną a także faktyczną, zniszczył je pod każdym względem, aby urzeczywistnić imponujący zamysł zbudowania boskiej monarchii uniwersalnej. Przeszkodziła mu w tym ... niespodziewana śmierć w 323 r. Władza polityczna imperium Aleksandra przeszła w ręce królestw powstałych w Egipcie, Syrii, Macedonii i Pergamonie, a państwa-miasta definitywnie przestały odgrywać rolę historyczną. W ten sposób została zburzona tradycja filozoficzna klasycznej Grecji, której wartość została wyartykułowana przez Sokratesa, Platona, Arystotelesa, a która jednocześnie była bezpośrednio związana z życiem politycznym w polis. Obywatel został pozbawiony swojego państwa-społeczeństwa, został wyzuty ze swojej całej moralności, stał się nagle zwykłym poddanym, przestała mieć znaczenie jego dawna rola obywatelska, ponieważ wszystkie decyzje dotyczące spraw publicznych podejmowane są bez jego udziału: obywatel czuje się nagle wyprany z treści. Uzdolnieniami nie były już dawne cnoty, lecz wiedza i technika, ponieważ wymagają one specjalnego poznania i szczególnych predyspozycji.
Wobec takiego przewrotu pojawiły się nowe postawy wśród ujarzmionych ludów starożytnych: kosmopolityzm, autarkia, ataraksja. Skoro obywatel polis został uwięziony zewnętrznie, to może chociaż ocalić wolność wewnętrzną, duchową, która i tak jest najistotniejsza. Istotną rolę odegrała postawa kosmopolityczna, która była wypadkową negacji polis a jego istnieniem. Polegała na wykroczeniu poza granice historii i uznaniu za państwo cały świat, w którym obywatelami są zarówno ludzie, jak i bóstwa. Była to raczej paradoksalna postawa wynikająca z potrzeby odpowiedzi na zaistniałe realia, jednocześnie nie miała żadnej realnej antytezy.
W związku z tym, że jednostka została pozbawiona realnego oparcia, jakie odnajdywała w państwie, rozpoczęły się poszukiwania nowych wartości. W ten sposób człowiek odkrył siebie jako jednostkę. Powrócił problem zmienności, uwidoczniony szczególnie w przypadku osłabienia polis. Jednostka musi być wolna przede wszystkim względem siebie, jednocześnie człowiek wydaje się być jedynym twórcą swej wartości i swego losu, panem samego siebie. Owa władza nad samym sobą łatwo przerodzić się mogła w indywidualizm, a nawet w egoizm, których wymowne przykłady spotkać można zwłaszcza w etyce epikurejskiej. Trafnie wyróżniono przy tej okazji oddzielenie człowieka od obywatela, częściowy zanik poczucia obywatelskiego, a także oddzielenie etyki od polityki, a także sfery społecznej od sfery politycznej, państwowej, oczywiście nie w takim kształcie, jak w państwach nowożytnych.
(…)
… myśleć kategoriami immanentystycznymi, materialistycznymi, fizycznymi. Dla filozofa epoki hellenistycznej liczyła się nie sophia, lecz phronesis, (a więc nie vita contemplativa, lecz vita activa) czyli praktyczny aspekt potrzebny do rozwiązywania zaistniałych problemów życiowych. Dominowały wówczas kierunki: e p i k u r e i z m. (Epikur), s c e p t y c y z m (Sekstus Empiryk), n e o p l a t o n i z m…
… n e s zSynopy, który nadał cynizmowi charakter praktyczny. Diogenes wprowadził zupełnie nowy rodzaj postaw ludzkich, wprowadzając nauki Antystenesa do swojego własnego życia w sposób niezwykle rygorystyczny. Szybko został uznany za paradygmat, epoka hellenistyczna uznała jego postawę za jeden ze swoich podstawowych wymogów. Sławne zdanie: Szukam człowieka, wypowiedziane z zapaloną latarnią…
… z takich oto powodów: Schlebiam tym, którzy mi coś dają, obszczekuję tych, którzy mi nic nie dają, a złych gryzę. Postawa Diogenesa była uzasadniona okresem epoki hellenistycznej, potem także przemyślana przez innych myślicieli. Jego przesłanie pobudzało umysły wielu znanych: Dion z Prusy, Plutarch, Cesarz Julian. Jednak chyba żaden nie zmarł w wyniku zjedzenia surowej ośmiornicy.
Krates i inni cynicy…
… orientacji patońskiej: Ksenokratesa i Polemona. Ten kontakt wywarł ogromny wpływ na Zenona oraz pomógł mu postawić i rozwiązać szczegółowe problemy, a także nadać jego filozofowaniu solidność i spekulatywną głębię, co wyróżnia stoików spośród wszystkich innych systemów filozoficznych epoki hellenistycznej. Jednak wobec problematyki metafizycznej zajął stanowisko odmienne niż Platon: Zenon odrzucił wyniki…
… odwoływania się w słownictwie współczesnym do epikureizmu, Epikur rozumie poprzez "przyjemność" wcale nie przyjemność fizyczną, ale bardziej przyjemność natury intelektualno-estetycznej.
W liście do Menoikeusa, Epikur pisze:
Gdy przeto twierdzimy, że przyjemność jest naszym celem najwyższym, to bynajmniej nie mamy na myśli przyjemności płynącej z rozpusty, ani przyjemności zmysłowych, jak twierdzą…
… się, według. Epikura najszybciej i dlatego człowiek nie musiał obawiać się śmierci. Jeśli bowiem jeszcze żył to nie mógł czuć samego aktu umierania, zaś po śmierci już nie istniał i co za tym idzie nic nie czuł. Tak więc nikt nie ma szansy odczuć swojej śmierci jako cierpienia. Tym rozważaniem Epikur starał się zażegnać lęk przed śmiercią. Teoria poznania - konsekwentny sensualizm Teoria poznania Epikura służy…
… nienaturalny charakter. Czasem nawet naruszał elementarne zasady wychowania i przyzwoitości: Zwykł czynić wszystko publicznie, a więc i czyny należące do dziedzin Demetry i Afrodyty. […] Ganiono go, że zjadł na rynku, na co odpowiadał: Bo i na rynku byłem głodny. Liczne anegdoty ukazują nie tylko sposób życia Diogenesa, ale także ogólne tendencje filozoficzne, w których coraz częściej pojawiał się postulat…
… za pneumę i ogień; dusza żyje jakiś czas po śmierci naszego ciała, ale potem rozprasza się we wszechbycie. Tylko dusza mędrca może przetrwać aż do następnego wielkiego spalenia. Cielesny jest także Bóg, identyczny z czynną zasadą wszechświata i immanentnie obecny we wszechświecie. Bóg jest wiecznym ogniem. Materialistyczne poglądy stoików są bardzo konsekwentne uznając, że każdy byt jest cielesny, wobec…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)