Definiowanie prawa własności
Zanim powiemy, czym było prawo własności po upadku Rzymu, wypada wspomnieć o podstawowym problemie, jaki rysuje się w tej dziedzinie. Mówiąc o czymkolwiek szukamy definicji. Jednak niezależnie jak daleko w przeszłość spojrzymy, nie znajdziemy definicji doskonałej prawa własności. Odpowiedzią na taki stan rzeczy jest banalne stwierdzenie. Definiowanie to coś więcej niż opis stanu rzeczy. Definiowanie w prawie to ujęcie w ramy części istoty życia człowieka, ukształtowanie jej poprzez tworzenie granic. A ograniczenia zawsze są niepożądane. Z drugiej strony własność zapewnia poczucie bezpieczeństwa, jednak by stanowiła ten czynnik musi być chroniona przez prawo, które jednocześnie ją ogranicza. To błędne koło wydaje się być przyczyną tak dużej ilości definicji, którym wiele jest zarzucane. Glosatorzy
Jako pierwszy po starożytnych próby definiowania własności podjęli glosatorzy. Tutaj dwa rzymskie źródła odegrały szczególną rolę - definicja wolności stworzona przez Florentinusa oraz pewien reskrypt Konstantyna dotyczący zlecenia. W pierwszym poznajemy wolność jako możliwość robienia wszystkiego, co się podoba, pod warunkiem, że nie stanie temu na przeszkodzie prawo lub siła. W reskrypcie natomiast znajdujemy stwierdzenie, że dominus negotii „jest panem swych spraw, że swoje interesy może układać, jak mu wygodnie”. Na bazie tych dwóch i innych źródeł glosatorzy i komentatorzy, a za nimi humaniści stworzyli szereg definicji, każda jednak jest niedoskonała. W każdej z nich znajdujemy jedynie część uprawnień szczegółowych składających się na całość tego prawa. Za najpełniejszą definicję uznawana jest definicja Bartolusa „dominium est ius de re corporali perfecte disponendi, nisi lege prohibeatur”. Kluczem do sukcesu tej definicji wydaje się być ujęcie własności w sposób negatywny, jej wadą natomiast jest wieloznaczność zwrotu „disponendi”, który oznacza dysponowanie w sensie prawnym, a faktycznym. By uniknąć tego błędu późniejsi prawnicy, jak Hotmanus, podejmowali próbę zdefiniowania własności jako katalogu enumeratywnie wyliczonych uprawnień szczegółowych, razem składających się na całokształt istoty własności. Minusem takiego ujęcia własności jest elastyczność jej samej. Gdyż utrata jednego z uprawnień szczegółowych, nie odbiera właścicielowi jego prawa, ale jedynie je ogranicza. Po zniesieniu ograniczenia, własność powraca do swej pierwotnej formy.
XIX i XX w. - doktryna a legislacja
W nauce prawa ostatnich stu lat wyróżnia się trzy grupy definicji własności.
Definicje, które istotę własności upatrują we władztwie właściciela;
Definicje, które istotę własności upatrują w przynależności rzeczy do właściciela;
(…)
… o własności rzymskiej”, W. Rozwadowski „Definicje prawa własności w rozwoju dziejowym” Czasopisma Prawno-Historyczne 2/84;
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela uchwalona 26 sierpnia 1789 r.;
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona 10 grudnia 1948;
Kodeks Cywilny (Dz. U z 1964 r., Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak „Historia ustroju i prawa polskiego”
w ABGB…
…-gospodarczych.
Wydają się to potwierdzać deklaracje takie jak: Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela uchwalona 26 sierpnia 1789 r. (Art. 2. Celem wszelkiego zrzeszenia politycznego jest utrzymanie przyrodzonych i niezbywalnych praw człowieka. Prawa te to: wolność, własność, bezpieczeństwo i opór przeciw uciskowi. Art. 17. Ponieważ własność jest prawem nietykalnym i świętym, przeto nikt jej pozbawionym być nie może, wyjąwszy wypadki, gdy potrzeba ogółu, zgodnie z ustawą stwierdzona, niewątpliwie tego wymaga, a i to tylko pod warunkiem sprawiedliwego i uprzedniego odszkodowania.) oraz Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona 10 grudnia 1948 (Art. 17 pkt. 1. Każdy człowiek, zarówno sam jak i wespół z innymi, ma prawo do posiadania własności; pkt. 2. Nie wolno nikogo samowolnie pozbawiać jego własności.). Trudne…
… przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.” Podstawowymi atrybutami własności są więc:
prawo do korzystania z rzeczy,
prawo do rozporządzania rzeczą. Korzystanie z rzeczy polega na uprawnieniu do jej posiadania, używania, pobierania z niej pożytków (naturalnych i cywilnych), przetwarzania rzeczy, zużycia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)