Czas w myśli greckiej I

CZAS W MYŚLI GRECKIEJ - brak jednego greckiego poglądu na czas - różne rozumienie tzw. cyklicznej koncepcji czasu u różnych autorów - w Grecji istnienie zarówno linearnej jak i cyklicznej koncepcji czasu I PRZEDFILOZOFICZNE I NIEFILOZOFICZNE POGLĄDY NA CZAS HOMER - obszerny zbiór terminów odnoszących się do zjawisk czasowych - Chronos stosowany w odniesieniu do przedziałów czasu, tylko w zwrotach pewnego typu u Homera - Aion do określenia przebiegu życia, wieku, pokolenia; u Platona i pisarzy późniejszych - wieczności (pierwotne znaczenie - „życie”, „siła życiowa”) - Kairos - stosowny, właściwy czas, sposobność ( u Homera nie występuje, u niego używany tylko w sensie przestrzennym a nie czasowym) dwa z najważniejszych słów u Homera: - emar - dzień (nostimon emar- dzień powrotu, doulion emar - dzień zniewolenia) - hora - zarówno do pór roku jak i czasu właściwego dla jakiegoś działania lub działalności, np. czas opowieści, czas ślubu - wiele wyrażeń określających wielkie okresy, lata, pory roku, miesiące, dnie - meis - miesiąc, a także miesiąc w sensie Księżyc - grecki obyczaj uznawania nocy za początek okresu noc-dzień widoczny w używaniu utartej formuły homeryckiej odnoszącej się do „nocy i dni” - u Homera prawie brak lub brak systematycznych myśli dotyczących początków świata lub człowieka - w eposach Homera nie traktuje się czasu jako pozbawionego jakości abstrakcyjnego continuum , traktuje się go jako zjawisko zabarwione uczuciowo!!! (dzień powrotu, dzień zniewolenia… dla każdego człowieka sam dzień posiada jakość zdarzeń jakie zawiera!!!) - pojmowanie dni jako naznaczonych cechami dziejących się w nich zdarzeń!!! - wyrażone są dwie idee: 1) życie ludzkie jest przemijające 2) życie ludzkie zależy w pełni od losu - pokolenie ludzkie przyrównane do rozwoju i więdnięcia liści ( Iliada ) - u Homera głęboko osadzona dwuznaczność dotycząca stosunku między losem, wolą bogów a wysiłkami człowieka HEZJOD - główny cel Prac i dni - porady dotyczące uporządkowanie czynności w ciągu roku - jak u Homera, ale w większej ilości przykładów zjawiska przyrody służą do odznaczania przepływu czasu - opis konkretnych jakości dni miesiąca, miesiąc = 30 dni (dobre lub złe, wróżebne, właściwe, niewłaściwe dla konkretnych działań) - systematyczne przedstawienie schematu dni szczęśliwych i nieszczęśliwych, a niektóre są obojętne - obfitość danych mitologicznych u Hezjoda ( Theogonia ) - mit 5 ras czyli epok ludzkości ukazujący główna rolę jaką odgrywają idee czasu u Hezjoda (złota, srebra i spiżu, bohaterów i żelaza) 1) sprawiedliwość pojmowana częściowo jako kwestia czasowego uporządkowania układu życia ludzkiego 2) czas nie jest po prostu zjawiskiem przyrody, ale pewną stroną moralnego porządku świata - każdą rasę charakteryzuje inne doświadczenie czasu tzn. narodzin, dojrzałości a szczególnie śmierci

(…)

… za pośrednictwem pewnego okresu przejściowego (efebowie, zarazem bycie i niebycie członkami miasta)
POWTARZALNOŚĆ I NIEODWRACALNOŚĆ - dwa przeciwstawne doświadczenia czasu - cykl pór roku oraz dobowe i roczne ruchy ciał niebieskich (te same święta religijne co roku na poziomi życia społecznego)- przykłady procesów powtarzalnych - proces starzenia się, zbliżania do śmierci - proces nieodwracalny - już u Homera wiara w pewnego rodzaju nieśmiertelność - doktryna wędrówki dusz (szczególnie Pitagoras) - śmierć nie jest końcem nieodwracalnego procesu , śmierć to pewne stadium procesu zasadniczo powtarzalnego - nieśmiertelność (wędrówka duszy) postrzegane jako nieszczęście, kyklos barypenthes - koło dotkliwej boleści
POECI LIRYCZNI I TRAGICY - rozmaitość koncepcji , pewne tematy dominujące: - moc czasu „ojca…
… lub uwierzytelniający prawdę
V wiek 1) większa świadomość przeszłości (Herodot Dzieje, kapłani egipscy, kontakty z Bliskim Wschodem, szczególnie Egiptem)  nowa świadomość zakresu i ciągłości przeszłości 2) kształtowanie się idei i teorii dotyczących rozwoju cywilizacji (duma z wynalazków i odkryć, podziw dla ludzi, którzy ich dokonali, przeciwieństwo między społeczeństwem pierwotnym/ barbarzyńskim a bardziej rozwiniętymi/ cywilizowanymi miastami greckimi V w., u Tukidydesa - opis drogi rozwoju, wskazanie przyczyn, ciągły proces historyczny)  u wielu autorów V w. wyraźna koncepcja ich społeczeństwa jako produktu końcowego długiego procesu wzrostu 3) rosnące poczucie wartości historii (Herodot i Tukidydes, rodzaj rozważań stworzony przez Herodota - natura, cele i wartość historii; cel: Herodot - zachować sławę…
... zobacz całą notatkę