WSTĘP I. Życie i twórczość komediowa autora „Zemsty” w latach 1793-1833 1.Po stu pięćdziesięciu latach Od 150lat Fredro w świadomości wielu pokoleń jest przede wszystkim autorem Zemsty i Ślubów panieńskich. O wyjątkowym uznaniu Zemsty, świadczą rozlegające się od szeregu lat głosy krytyków, brzmiące wciąż tym samym pochlebnym tonem. Na miano pierwszego badacza Zemsty zasłużył Stanisław Tarnowski. Sądy swe wyraził najobszerniej w pracy pt. Komedie Aleksandra Fredry. Zemstę uznał za komedię historyczną i za wyraz hołdu złożonego wielkiej przeszłości szlacheckiej. Porównując Fredrę z dorobkiem innych współczesnych mu pisarzy wysnuł wniosek, że Fredro stanowił sam dla siebie epokę literacką. Do odmiennych wniosków dochodził Piotr Chmielowski. Zaliczył on Fredrę do kontynuatorów polskiego oświecenia i uznał pisarza za naśladowcę Moliera w twórczości komediowej w ogóle, a Sarmatyzmu F.Zabłockiego przy pisaniu Zemsty. Zwolennikiem pełnej oryginalności twórczej Fredry okazał się Ignacy Chrzanowski. Powiązał on utwór z dziejami znanego Fredrze XVIII-wiecznego sporu o zamek odrzykoński między Firlejami a Skotnickimi. Eugeniusz Kucharski tak jak na początku wspominany S.Tarnowski uważał Zemstę za komedię historyczną. Uznał on Fredrę za romantyka i za logiczny atrybut tak rozumianej postawy twórczej przyjął m.in. idealizację przeszłości narodowej. Kucharskiemu sprzeciwiał się Juliusz Kleiner. Uznawał on Zemstę za realistyczną komedię, która była m.in. parodią preromantycznej poetyki, pełną humoru drwiną, z melodramatycznej nieraz przesady nowej literatury. Po drugiej wojnie światowej najciekawsze propozycje interpretacyjne dotyczące Zemsty przyniosły prace Kazimierza Wyki i Stanisława Pigonia. Wyka odczytywał utwór jako artystycznie wierny i w miarę obiektywny dokument obyczajów szlacheckich i jako trafne odzwierciedlenie stosunków społeczno-ekonomicznych, rządzących światem Cześników i Rejentów. Badacz wykazywał także, że akcja w wielu momentach zmierzała do dramatu. Pisarz jednak nie chcąc do tego dopuścić utrzymywał ją w konwencji komediowej. S. Pigoń natomiast rozstrzygnął ostatecznie dyskusje na temat czasu akcji utworu, umieszczając ją na rok 1815. Jednocześnie ulokował dzieje sporu na terenie zapadłej prowincji mazowieckiej, a nie jak sądzono dotychczas, w Małopolsce.
2.Życiorys Aleksandra Fredry A.Fredro urodził się ok. 20.VI.1793r. w Surochowie pod Jarosławiem, w zaborze austriackim. Ojciec jego należał do bogatych i lojalnych obywateli ziemskich Galicji. W roku 1822 uzyskał od władz austriackich tytuł hrabiego, który odtąd pozostał w rodzinie. Aleksander urodził się jako trzeci syn. Obyczajem szlacheckim wychowywał się w domu. Rodzina Fredry mimo awansu społecznego, pozostała pod względem obyczajowym rodziną średnioszlachecką. Aleksander wyniósł z domu przywiązanie do swojej klasy i przekonanie, że jest ona najbardziej wartościową warstwą narodu. Z kolei do nauki przywiązywano w domu Fredrów o wiele mniejszą wagę. W roku 1809 Aleksander zaciągnął się do armii napoleońskiej, gdzie spędził 5 lat. Po powrocie z wojska spędzał czas na gospodarowaniu, wziął ślub z Zofią osiągnąwszy upragnione szczęście domowe.
(…)
… za czasów konfederacji barskiej - i pod Słonimem, i Podhajcami, i Berdyczowem, i w innych miejscach
SCENA II
Cześnik, Papkin
Wraca Papkin, nieco poobijany, ale swym zwyczajem opowiada jak to natarł uszu Rejentowi, a że przeciwnik to podstępny, omal nie był zmuszony wyciągać z pochwy Artemizy. Cześnik gani Papkina za kłamstwa i rad by wiedzieć, z czym naprawdę poseł wraca. Słysząc, że sługa częstowany…
… jest miłym, dobrotliwym i bogatym staruszkiem, właścicielem majątku zwanego Pustakówką. Podlega jednej namiętności: gawędziarstwu. Ma ponadto jedno pragnienie: chce być opisany w prawdziwej książce jako „pan gawęda” wraz ze swoimi przysłowiami. W ten sposób, dzięki postaci tytułowego bohatera, utwór przekształcił się formalnie w „komedię przysłów”. Nie ograniczając się do postaci gawędziarza autor…
… u niego dalej niż po czasy stanisławowskie. Regionalizmy w języku Fredry: w komedii pojawiają się następujące formy, używane prawie wyłącznie na terenie Małopolski, i to w języku potocznym: jendyk zamiast indyk, miesce zamiast miejsce, świędzą zamiast swędzą, a czej zamiast a nuż. Przysłowia: „Zamieniał stryjek za siekierkę kijek”, „Na wołowej pisał skórze”, „Masz więc byka za jendyka” oraz zwroty na wzór…
…) - marszałek
Śmigalski - dworzanin
Perełka - kuchmistrz
Murarze, hajduki, pachołki, etc.
AKT I
Pokój w zamku Cześnika; drzwi na prawo, lewo i w środku; stoły, krzesła, etc. - gitara angielska na ścianie
SCENA I
Cześnik, Dyndalski
Cześnik w białym żupanie bez pasa i w szlafmycy, siedzi przy stole, po prawej od aktorów stronie; okulary na nosie, czyta papiery. - za stołem, trochę w głębi, stoi Dyndalski, ręce…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)