Platon - „Fajdon”
III, 60B-C - Sokrates zauważa nierozłączność przyjemności i przykrości; jedna z nich zawsze pociąga za sobą drugą.
IV, 60E - Sokrates, ilokrotnie robił coś pod przymusem wewnętrznym, tylokrotnie był skłonny odczuwać to jako służbę, poddanie się nakazowi; poczucie to jest właściwe artystom (Sokrates miał talent artystyczny). W „Fajdrosie” nazwał i filozofowanie „służbą u Muzy Uranii”.
IV, 61A - Sokrates mówi, że „filozofia to największa służba Muzom”.
V, 61C - Sokrates życzy rychłej śmierci Euenosowi, któremu, jak mówi, dobrze życzy - na tym paradoksie osnuty jest cały dialog.
VI, 62B-C - Sokrates wyklucza samobójstwo; ludzie są własnością bogów i nie mają prawa odbierać sobie życia wbrew woli swoich właścicieli (echa orfickie).
VII, 62C-E - Kebes z wywodów Sokratesa wyciąga wniosek, że skoro człowiek jest własnością najlepszych z możliwych panów, to nie powinien tęsknić do wydostania się ze stanu podporządkowania im.
VIII, 63B-C - Sokrates wierzy, że po śmierci lepiej będzie dobrym, niż złym, że śmierć nie jest końcem życia, ale początkiem życia lepszego.
IX, 64A - Sokrates precyzuje swoją tezę: „filozof nie powinien bać się śmierci”. Filozof to ktoś, kto odwraca się od życia, a szuka śmierci - musi być w tym konsekwentny.
IX, 64C - Sokrates (a także pitagorejczycy) pojmuje człowieka jako istotę powstałą ze współżycia dwóch różnych (antagonicznych) istot - ciała i duszy. Dusza może istnieć bez ciała, ciało bez duszy - nie. To, co Platon nazywa „ciałem”, to w rzeczywistości pewne zjawiska i dyspozycje duchowe, skłonności psychiczne. Śmierć jest oddzieleniem duszy od ciała, przejściem do jej samodzielnego istnienia (a wszak do tego dążą orficy i pitagorejczycy).
IX, 64D-E - Sokrates: prawdziwy filozof dąży do „odwiązania duszy od wspólności z ciałem”.
X, 65A-B - Sokrates: ciało jest przeszkodą w drodze do nabywania rozumu. Często ulegamy złudzeniom zmysłowym, a to, co istnieje naprawdę poznajemy jedynie na drodze rozumowania.
X, 65D-66A - Sokrates nawiązuje do nauki o ideach - nie są one dostępne zmysłom (choć nie znaczy to, że to zmysły przeszkadzają w ich ujrzeniu).
XI, 66B-E - Sokrates: ludzie służą swoim ciałom, przez co oddalają się od prawdy. Za życia jedynie częściowe poznanie prawdy jest możliwe.
XI, 67A-B - Sokrates: prawdziwe poznanie jest niemożliwe za życia, gdyż istota ludzka od urodzenia jest nieczysta i, jako taka, nie może dotykać tego, co czyste - prawdy.
XII, 67C-D - Sokrates: właśnie o oddzielenie duszy od ciała chodzi filozofom - tym zaś jest śmierć.
XIII, 68D-E - Sokrates jest gotowy odmówić męstwa wszystkim ludziom, z wyjątkiem filozofów - ci jedynie stają mężnie wobec śmierci, inni - jedynie wtedy, gdy czegoś innego bronią; zwykli ludzie mężni są swoim strachem (Sokrates uważa to za absurd, myśli, że ludzie mężni są odwagą).
(…)
… A-B - Kebes wymienia dowody na anamnezę (wydobywanie prawdy z ludzi umiejętnymi pytaniami, wiedza o figurach geometrycznych) - początek drugiego dowodu na nieśmiertelność duszy.
XVIII, 73C - Sokrates: przypominamy sobie coś, co już wcześniej wiedzieliśmy.
XIX, 74A-75A - Sokrates daje przykład idei równości - musieliśmy znać ją, zanim zaczęliśmy postrzegać przedmioty równe, których widok…
…: może wiedza nabywana jest z chwilą urodzenia. Sokrates: jeżeli tak, to kiedy jest ona zapominana? W tym samym momencie?
XXII, 76D-E - Sokrates: kto przyjmuje anamnezę preegzystujących idei, musi na zasadzie analogii przyjmować i preegzystencję dusz.
XXIII, 77B-C - Simiasz i Kebes: nie zostało jeszcze dowiedzione, by po śmierci dusza człowieka nie umierała.
XXIII, 77C-D - Sokrates: to, co żyje powstaje…
… jest słabsze i ginie nie wynika, by dusza, choć mocniejsza, zginąć nie miała. Analogia do tkacza, który umarł, a pozostawił po sobie płaszcz, który wciąż istnieje. Gatunek człowieka jest „trwalszy” i co z tego? Dusza może istnieć w wielu ciałach, ale to nie znaczy, by po którymś wcieleniu nie miała się rozpaść. Kebes przyjmuje za Sokratesem preegzystencję dusz, anamnezę i metempsychozę, a także to, że dusza…
… zniszczona.
LV, 105D-106B - Sokrates: to, co nie przyjmuje idei śmierci jest nieśmiertelne. To, co nieśmiertelne jest niezniszczalne, gdyż, zgodnie z platońskim rozumowaniem, idea czerwoności jest czerwona, idea śmierci - śmiertelna (nie istnieje?). Śmierć to nie idea, a tylko brak idei życia. Wniosek: dusza jest nieśmiertelna i niezniszczalna. Ten dowód zawiera błąd logiczny, zwany petitio principii (tkwiący również w ontologicznym dowodzie na istnienie Boga Anzelma z Canterbury): dusza jest nieśmiertelna - gdyby była śmiertelna, przyjęłaby śmierć.
LVI, 107B - Sokrates zgadza się, że podane dowody na nieśmiertelność duszy nie były jasne i wymagają rewizji - podobnie, jak nauka o ideach.
HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)