Zadania rozwojowe wieku przedszkolnego

Twórcą pojęcia „zadanie rozwojowe" jest R.J. Havighurst, który wysunął tezę, że ludzie, przechodząc kolejne okresy życia, podejmują i wypełniają pewne zadania przypadające na dany przedział wieku, wzbogacając tym samym posiadany zbiór sprawności ikompetencji. Zadania te wiążą się z potrzebami biologicznymi i psychicznymi organizmu oraz wymaganiami społeczeństwa wobec jednostki i pociągają za sobą przemiany sprawności motorycznych, poznawczych, emocjonalnych i społecznych (za: Tyszkowa, 1993; Brzezińska, 2000).

W związku z tym, że dziecko rozwija się nie tylko pod wpływem wrodzonych właściwości, ale duże znaczenie mają wpływy środowiska społecznego, niezmiernie istotne jest, aby wychowawcy znali zadania rozwojowe dziecka, zwłaszcza po to, by jak twierdzi M. Żebrowska (1986, s.164) „świadomie kierować procesem rozwoju, a nie tylko biernie dostosowywać się do niego".

Zanim jednak zostaną przedstawione typowe cechy przedszkolaka w poszczególnych latach życia, podkreślić należy, że dokonując analiz prawidłowości rozwoju dziecka, pamiętamy, iż każda jednostka rozwija się w swoistym dla niej tempie (czyli szybkości, z jaką dokonują się zmiany) i rytmie (czyli stopniu regularności zachodzenia zmian w czasie). Na specyfikę właściwości dziecka wpływa więc nie tylko wiek kalendarzowy, lecz także środowisko społeczno-kulturowe oraz różnice indywidualne. Dlatego coraz częściej, wkontekście zadań rozwojowych mówi się o właściwościach rozwojowych a nie o właściwościach wieku, a informacje o wieku pojawiania się poszczególnych osiągnięć rozwojowych są zwykle podawane jako dane przybliżone i zaopatrywane określeniami typu „na ogół", „przeciętnie", „w większości przypadków" (Przetacznik-Gierowska, Tyszkowa, 2000). Tak też należy podchodzić do zadań rozwojowych przedstawionych w dalszej części rozdziału.

Granice chronologiczne wieku przedszkolnego - poprzedzającego podjęcie przez dziecko obowiązku szkolnego - są względne. Przykładowo, według M. Przetacznikowej (1986) wiek ten obejmuje okres życia od 3 do 7 lat, zaś według M. Kielar-Turskiej (2000) od 4 do 6 roku życia. Obecnie, instytucje przedszkolne (z wyłączeniem obowiązkowego oddziału zerowego) przeznaczone są dla dzieci w wieku 3-5 lat. Jednak, aby ułatwić nauczycielowi przedszkola prowadzenie obserwacji diagnostycznych, w tym opracowaniu przedstawiono charakterystykę dziecka wwieku 2-7 lat. Takie rozszerzone ujęcie pomocne może być tym, którzy będą mieli do czynienia z dziećmi o opóźnionym lub przyspieszonym rozwoju.