Plan badawczy

Problemy z dobraniem planu badawczego są źródłem istotnego dylematu: starania o to, aby

uzyskać jednoznaczne dane dotyczące przyczynowości (trafność wewnętrzna), prowadzą

często do obniżenia możliwości generalizowania (trafność zewnętrzna). Być może

największe ograniczenie trafności wewnętrznej planu badawczego wynika z braku

właściwej kontroli czynników wewnętrznych i zewnętrznych w stosunku do planu

badawczego. Aby wyniki badania mogły być uogólnione , plan badawczy powinien

umożliwiać przeprowadzenie badania dla próbie reprezentatywnej dla populacji w

rzeczywistych warunkach społecznych. Można czasami poprawić trafność zewnętrzną

związaną z heterogenicznością prób i sytuacji eksperymentalnej. Zwiększenie realizmu

badania oraz heterogeniczności może jednak prowadzić do zmniejszenia możliwości

stosowania procedur kontroli.

-Plan badawczy to program zgodnie z którym badacz zbiera, analizuje i interpretuje wyniki;

jest to logiczny model wnioskowania, pozwalający badaczowi na wyprowadzenie wniosków

dotyczących relacji przyczynowo- skutkowych pomiędzy badanymi zmiennymi; określa on

również zakres uogólniania wniosków tj. czy wyniki można rozszerzyć na większą

populację ;

-Klasyczny plan eksperymentalny składa się z dwóch porównywalnych grup : grupy

eksperymentalnej i kontrolnej; różnią się tym, że grupa eksperymentalna poddawana jest

działaniu zmiennej niezależnej, a kontrolna nie; aby oszacować wpływ zmiennej niezależnej,

badacze dwukrotnie dokonują pomiarów zmiennej zależnej (traktowanych jako wyniki) w

każdej grupie; pierwszy pomiar-pomiar początkowy- przeprowadzany jest przed

wprowadzeniem zmiennej niezależnej a pomiar końcowy po zadziałaniu zmiennej

niezależnej; następnie dokonuje się porównania wielkości różnicy między pomiarem

początkowym i końcowym; jeżeli różnica jest istotnie wyższa w grupie eksperymentalnej w

porównaniu z grupą kontrolną , to można wyciągnąć wniosek, że zmienna niezależna jest

przyczynowo powiązana ze zmienną zależną:

-klasyczny plan eksperymentalny pozwala zrozumieć logikę wszystkich innych planów

badawczych; jest to rodzaj modelu, z którym możemy porównywać pozostałe plany;

eksperyment pozwala badaczowi na wyprowadzenie wniosków o zależnościach

przyczynowo-skutkowych, a także stosunkowo łatwo badać czy zmienna niezależna

rzeczywiście spowodowała zmiany zmiennej zależnej

-w praktyce stwierdzenie przyczynowości wymaga przeprowadzenia trzech niezależnych

operacji:

1. wykazanie kowariancji, co oznacza ,że dwa zjawiska się współzmieniają; w

badaniach naukowych pojęcie kowariancji wyrażane jest w postaci miar związku

między zmiennymi, czyli korelacji lub inaczej siły powiązania

2. wyeliminowanie relacji pozornych, czyli wykazanie, że nie istnieje w badanej

kowariancji, taka trzecia zmienna za pomocą której można by ten związek wyjaśnić

3. określenie porządku czasowego występowania zjawisk tj. wykazanie, że zakładana

przyczyna pojawia się lub zmienia pierwsza przede zakładanym skutkiem

-Podstawowe cechy planu badawczego : klasyczny plan badawczy ma 4 podstawowe cechy:

możliwość porównywania, manipulowania, kontrolowania i uogólniania.

- Porównywanie

Porównywanie jest operacją wymaganą, wtedy gdy chcemy wykazać że dwie zmienne ze

sobą korelują; aby oszacować kowariancję, należy ustalić wynik, jaki uzyskają badani na

wymiarze zmiennej zależnej przed wprowadzeniem i po wprowadzeniu zmiennej niezależnej,

czy też porównać grupę osób poddanych oddziaływaniu zmiennej niezależnej z grupą osób,

które temu oddziaływaniu nie zostały poddane; w pierwszym wypadku dana grupa jest

porównywana sama ze sobą, w drugim porównuje się grupę eksperymentalną z kontrolną

- Manipulowanie

W pojęciu przyczynowości przyjmuje się, że jeżeli Y jest spowodowane przez X, to znaczy że

zmiany wartości X będą wyprzedzać zmiany wartości Y, gdyż w przeciwnym wypadku

zmiennej X nie będzie można uznać za przyczynę ; badacz musi również określić metody

manipulowania sposobu przyporządkowania do grupy badawczej; podstawowym dowodem

pozwalającym określić sekwencję czasową zdarzeń – tj. zmienna niezależna wyprzedziła

zmienną zależną- jest to że zmiany zmiennej zależnej pojawiły się dopiero po zadziałaniu

zmiennej niezależnej.