Parlament

KONTROLA to porownanie stanu faktycznego ze stanem prawnie postulowanym, oraz

wyciągnięcie opinii i wnioskow, bez możliwości władczego wpływania na podmiot

kontrolowany, gdyż wtedy zaczyna to być nadzorem;

OGOLNE INSTRUMENTY KONTROLI:

– PRAWO ŻĄDANIA INFORMACJ I – wynika z samej istoty funkcji kontrolnej (oraz z art. 153 RSejm) → komisje sejmowe mają prawo do zobowiązywania ministrów, kierowników naczelnych organów adm. rząd. oraz innych urzędów i instytucji państwowych do przedstawiania sprawozdań, udzielania informacji, uczestniczenia w posiedzeniach;

* też w wielu ustawach zobowiązanie ministrów do przedkładania sprawozdań w

określonym zakresie komisji lub całej izbie (np. związane z członkostwem w UE);

– PRAWO ŻĄDANIA WYSŁUCHANIA :

* na szczeblu komisji sejmowej to:

→ dezyderaty (art. 159 RSejm) – uchwała komisji zawierająca postulaty w określonej sprawie, przekazywana przez Marszałka adresatowi, którym może być RM, minister, prezes NIK, prezes NBP, Główny Inspektor Pracy i ma 30 dni na ustosunkowanie się do nich; nie ma mocy wiążącej; W razie uznania odpowiedzi za niezadowalającą komisja może ponowić dezyderat, przedłożyć Marszałkowi wniosek o zwrócenie odpowiedzi jako niezadowalającą lub zaproponować Sejmowi podjęcie uchwały czy rezolucji;

→ opinie (art. 160 RSejm) – zawiera stanowisko komisji w określonej sprawie

do wszystkich centralnych organów i instytucji w systemie adm. rząd., a

adresat musi zając stanowisko w terminie do 30 dni; komisja może podjąć

takie działania jak przy dezyderatach;

→ kontrola wykonywania ustaw i uchwał (art. 161 RSejm) – w sprawach związanych z wprowadzaniem w życie i wykonywaniem ustaw i uchwał, a zasady określa Prezydium;

→ wizytacje oraz badania działalności (art. 167 RSejm) – zakładów i spółek z udziałem SP, przedsiębiorstw i instytucji państwowych;

FUNKCJA USTAWODAWCZA

– zasada wyłączności sprawowania przez parlament funkcji ustawodawczej:

* żaden inny organ nie może stanowić aktów o randze ustawy, chyba, że

Konstytucja dopuszcza to w sposób wyraźny;

* kompetencje prawodawcze innych organów mają charakter

podporządkowany, wyjątkowy i interpretowany zwężająco;

– funkcja ustawodawcza dzieli się (doktryna francuska) na:

* funkcję ustrojodawczą → parlament, ale w innej procedurze, a tylko wyjątkowo zatwierdzane w referendum;

* funkcję ustawodawczą sensu stricto;

FUNKCJA KONTROLNA

– odnosi się do rządu i administracji i musi być rozpatrywana na tle 2 zasad:

* rząd pochodzi z parlamentu i przed nim odpowiada → by to było możliwe

konieczne jest posiadanie przez parlament wiedzy o faktycznym funkcjonowaniu rządu;

* istnienie opozycji, która musi mieć wgląd w działania rządu, także wtedy gdy dla większości parlamentarnej nie jest to wygodne;

– możliwe działania:

* prawo żądania informacji → włącznie z obecnością ministrów na posiedzeniach Sejmu;

* prawo żądania wysłuchania → konieczność ustosunkowania się do ocen i sugestii formułowanych przez parlament;

– prawo żądania wykonania → w normalnych sytuacjach jest niedopuszczalne, gdyż jest złamaniem istoty zasady trójpodziału władz, choć Konstytucja przewiduje wyjątki związane z wprowadzeniem lub utrzymaniem stanów nadzwyczajnych:

* decyduje o wojnie i pokoju (art. 116);

* zgoda sejmu jest konieczna dla rozp. Prezydenta o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego (art. 231);

* zgoda sejmu jest konieczna dla przedłużenia terminu konstytucyjnego stanu klęski i wyjątkowego (art. 232);

FUNKCJA KREACYJNA

Polega na bezpośrednim powoływaniu i odwoływaniu innych organów konstytucyjnych państwa oraz osób wchodzących w skład tych organów, a zwłaszcza na egzekwowaniu ich odpowiedzialności.

1. Prezydent – izby (jako ZN) mogą uznać trwałą niezdolność Prezydenta (art. 131 ust. 2 pkt. 4) lub postawić Prezydenta przez Trybunałem Stanu (art. 145);

2. Rada Ministrów – związana z funkcją kontrolną;

3. Ministrowie – związana z funkcją kontrolną;

4. TK – wszyscy wybierani przez Sejm (art. 194 ust. 1), a odwołanie jest niemożliwe (zasada niezawisłości);

5. TS – wszyscy wybierani przez Sejm, a przewodniczącym z urzędu jest Pierwszy Prezes SN (art. 199 ust. 1 i 2);

6. prezes NIK – wybierany przez Sejm za zgodą Senatu (art. 205 ust. 1);

7. PRO – wybierany przez Sejm za zgodą Senatu (art. 209 ust. 1);

8. PRD – wybierany przez Sejm za zgodą Senatu (ustawa o RPD);

9. KRRiTV – 4 przez Sejm, 2 przez Senat, 3 przez prezydenta (art. 214 ust. 1)

10. prezes NBP – wybierany przez Sejm (art. 227 ust. 3);

11. Rada Polityki Pieniężnej – po 1/3 składu przez Sejm i Senat (art. 227 ust. 5);

12. Krajowa Rada Sądownicza – 4 przez Sejm, 2 przez Senat (art. 187 ust. 1);