Szkolnictwo i wychowanie w Wielkim Księstwie Poznańskim 1815-1845

Niemal aż do 1848 szlachta poznańska przeciwstawiała się rozbudowie szkół elementarnych na wsi w obawie, że pozbawią one folwarki tanich, dziecięcych rąk do pracy oraz utrudnią jej znacznie wyzysk chłopa. Jeszcze bardziej niechętny stosunek do oświaty ludowej w Wielkim Księstwie Poznańskim wykazywało katolickie duchowieństwo pod przewodnictwem kurii biskupiej. W 1841 liczba rekrutów-analfabetów dochodziła do 41%i była najwyższa w porównaniu z innymi prowincjami pruskimi. Aby chociaż częściowo zapobiec temu niepokojącemu zjawisku, władze pruskie zaczęły zarówno na wsiach, jak i w miastach zakładać szkoły niedzielne. Ich zadaniem było rozszerzenie i pogłębienie wiadomości wyniesionych przez dzieci ze szkół elementarnych; w praktyce natomiast ograniczyły się do powtarzania programu szkoły początkowej.

Szkoły średnie na terenie W. Księstwa Poznańskiego, dostosowane, podobnie jak szkolnictwo elementarne, do pruskiego systemu oświatowego, nosiły nazwę gimnazjów, a zadaniem ich było przygotowanie uczniów do studiów uniwersyteckich. Neohumanistyczny program gimnazjów, oparty przede wszystkim na nauczaniu łaciny, greki, historii starożytnej i na nielicznych lekcjach matematyki, uderzał swoją jednostronnością. Przeznaczone były głownie dla synów szlachty i bogatego mieszczaństwa. Dlatego tez liczba gimnazjów na terenie Poznańskiego była bardzo skromna. Jedynie gimnazjum z polskim językiem nauczania istniało w Poznaniu.