Działalność i myśl pedagogiczna Ewerysta Estkowskiego

Idee oświatowe Estkowskiego:

· Na łamach „Tygodnika Literackiego" można było spotkać prace krytykujące ostro szlachtę, jej egoizm klasowy i zgubna politykę, oraz atakujące kler za jego konserwatyzm, hamowanie postępu, obskurantyzm itp. Do pracy tej włączył się również swoimi pracami Estkowski, oświetlając w nich rolę szlachty i kleru w dziedzinie oświaty.

· Bez oświaty nie można mówić poważnie o walce z germanizacją. Trzeba więc oświacie ludu poświęcić więcej uwagi, usunąć wszystkie przeszkody, które utrudniają jej rozbudowę. Pierwszą z nich są częste próby wprowadzenia do szkoły języka niemieckiego, którego nauczanie zabija zdolności i zraża na całe życie do nauki. Druga przeszkoda to brak zdolności nauczycieli i ich nieumiejętności posługiwania się dobrymi metodami nauczania oraz słabe zrozumienie ich roli w życiu wsi. Wielu nauczycieli nie posiada nawet ukończonego seminarium, gdyż do szkoły przeszli z posad ekonomów, organistów, pisarzy gminnych, w nadziei znalezienia w niej wygodnego życia.

· Do poważnych wad ówczesnej oświaty ludu zaliczał Estkowski abstrakcyjność i nieużyteczności programów nauczania.

. Aby ułatwić ludowi podnoszenie jego poziomu życia, trzeba nadać nauczaniu wszystkich przedmiotów charakter praktyczny. Ponieważ proboszcz ma prawo wizytowania szkoły, powinien znać pedagogikę i dydaktykę oraz stale dokształcać się w tych dziedzinach. Razem ze szlachcicem powinni czytać poważne czasopisma, kupować ksiązki, które mogą przyczynić się do podnoszenia oświaty na wsi.