Obserwacja w pedagogice

Wskaźniki dziecka nieśmiałego: spuszczona głowa, wezwany do

odpowiedzi rumieni się, drżą mu ręce, jąka się, poci się, obgryzuje paznokcie,

zacina się, miewa nerwowe tiki

Wskaźniki dziecka agresywnego: trzaska drzwiami, dokuczanie kolegom, kopanie w ścianę,

tupanie nogami, wszczynanie bójek, kłótnie z kolegami, grożenie kolegom, lekceważące spojrzenie

i postawa, samowolne opuszczenie klasy

Wskaźniki kompetencji społecznych: chętnie przebywa z rówieśnikami, lubi współpracować i rywalizować w zabawie zespołowej Wskaźniki dziecka z trudnościami szkolnymi: nie przejawia żadnych zainteresowań, przychodzi do szkoły nieprzygotowany do lekcji, w odpowiedziach ustnych niechętnie wypowiada się, ma ubogie słownictwo, zbyt wolne tempo czytania, w pracach pisemnych pismo jest niestaranne, błędy ortograficzne, gramatyczne, wyraźnie unika niektórych zajęć, ma wyraźne trudności ze skupianiem uwagi, na lekcji z reguły zajmuje się czymś innym, na zwróceniem uwagi reaguje: złością, wzruszeniem ramion

Wskaźniki dziecka nadpobudliwego: dziecko wierci się podczas lekcji, podczas zabawy jest

żywe, ma często nerwowe ruchy róg i nóg, nie potrafi bawić się samo spokojnie, bez nadmiernej gestykulacji czy ruchliwości, wyróżnia się w grupie nadmierną gadatliwością, przekrzykuje innych, często robi rzeczy bardzo ryzykowne, nie umiejąc przewidzieć konsekwencji, łatwo się denerwuje kiedy nie potrafi wykonać zadania, udziela odpowiedzi bez zastanowienia

Wskaźniki dziecka lubianego przez rówieśników: jest lubiane w klasie, większość dzieci chce

siedzieć z nim w ławce, na przerwach jest „rozchwytywane" tzn. każdy chce się z nim pobawić, jest wybierany do samorządu, większość dzieci chce się z nim przyjaźnić i kolegować, większość dzieci chcą mu pomagać, np. w odrabianiu lekcji

Wskaźniki dziecka, który ma zaniżoną samoocenę: nie wierzy w siebie, w swoje możliwości,

szybko się poddaje, nie walczy „o swoje", ma słabe oceny w szkole, jest mało towarzyski

OBSERWACJA W DIAGNOZIE PEDAGOGICZNEJ

Obserwacja jest to metoda badania naukowego polegająca na planowym, zamierzonym i

systematycznym spostrzeganiu faktów. Jej przedmiotem są działania i zachowania sytuacyjne.

Metoda obserwacji pozwala zebrać dane, sformułować hipotezę, a potem poddać weryfikacji

eksperymentalnej hipotezy. Jest to metoda, której istotną cechą jest nie ingerowanie w przebieg

badanych zjawisk, ograniczenie się do rejestrowania ich naturalnego przebiegu.

Typy obserwacji:

ze względu na czas prowadzonej obserwacji wyróżniamy:

- obserwacja ciągła – polega na celowym spostrzeganiu określonego przedmiotu lub procesu

na przestrzeni dłuższego okresu czasu (np. wybranego ucznia przez okres całego roku

szkolnego)

- obserwacja próbek czasowych – polega na planowym spostrzeganiu wybranego przedmiotu

lub zdarzenia w określonym z góry krótszym odcinku czasu (np. ucznia na początku roku

szkolnego i na końcu lub w wybrane dni tygodnia)

ze względu na treść wyróżniamy:

- obserwacje całościowa – ma nam dać pełny obraz danej rzeczywistości; przedmiotem może

być zachowanie się ucznia na lekcji we wszystkich swoich aspektach (np. dyscyplina, uwaga,

aktywność umysłowa i manualna na lekcji)

- obserwacja częściowa (fragmentaryczna) – ma dostarczyć obraz wycinka danej

rzeczywistości; przedmiotem może być tylko część z możliwych form zachowania się ucznia na

lekcji (np. tylko dyscyplina)

ze względu na zakres treściowy wyróżniamy:

- obserwacja jednostkowa (indywidualna) – obserwować możemy przebieg jednej lub szeregu

lekcji z jednego przedmiotu i zachowanie się jednego wybranego ucznia

- obserwacja kompleksowa (grupowa) – obserwować możemy całą grupę uczniów lub wiele

lekcji z różnych przedmiotów

ze względu na wyposażenie obserwatora:

- obserwacja bezpośrednia – wymaga ona osobistej obecności badacza, tj. on sam dokonuje

spostrzeżeń interesujących go faktów, zjawisk czy zdarzeń i sam sporządza z nich protokoły

- obserwacja pośrednia – dokonuje się jej za pośrednictwem innych osób, którymi mogą być

także osoby badane

ze względu na udział obserwatora:

- uczestnicząca, nie uczestnicząca

- zewnętrzna, bierna

- wewnętrzna, czynna

- nauczyciel bierze udział w grupie, nauczyciel nie bierze udziału

ze względu na warunki obserwacji:

- prowadzenie w warunkach naturalnych – lekcja, koło zainteresowań

- prowadzenie w warunkach laboratoryjnych (sztuczne) – zaliczenie z przedmiotu dydaktyka