To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Status libertatis Wg Gaiusa najważniejszym podziałem w prawie osobowym był podział na wolnych i niewolników. Zatem pierwszym i nieodzownym elementem zdolności prawnej wg prawa rzymskiego była wolność.
Niewolnik - nie traktowany jako podmiot, ale przedmiot prawa:
Jeśli właściciel niewolnika zmarł, nie pozostawiając dziedziców, nie uzyskiwał wolności,
Nie uzyskiwał wolności w wyniku ucieczki,
Niewolnik nie posiadający właściciela był rzeczą niczyją, i jako taka mógł być przedmiotem zawłaszczenia,
Niewolnik nie mógł być właścicielem, wierzycielem ani podmiotem w sferze prawa familijnego,
Nie mógł pozywać, ani też być pozwanym,
Właściciel miał nad niewolnikiem prawo życia i śmierci.
Contubernium - było to pożycie niewolnika z niewolnicą, a nawet z osobą wolną. Nie było uznawane za małżeństwo, ale za stan faktyczny. Dzieci zrodzone z takiego związku były również niewolnikami i stanowiły własność tego, kto był właścicielem ich matki - niewolnicy. Dziecko niewolnicy to partus ancillae. Peculium - właściciel niewolnika mógł przekazać mu część swojego majątku, ale majątek ten oraz uzyskiwane z niego pożytki stanowiły własność pana.
Peculium była to sprytnie pomyślana instytucja materialnej zachęty dla niewolnika do wydajniejszej pracy na rzecz pana. Często zawierał niewolnik ze swym panem układ, że jeśli pomnoży peculium do określonej wysokości to uzyska wolność. Od Marka Aureliusza takie przyrzeczenie stało się nawet zaskarżalne.
Zdarzało się też, że właściciel sprzedawał niewolnika wraz z peculium co podnosiło jego wartość rynkową.
Zobowiązania naturalne - wszystko co niewolnik nabył od osób trzecich stawało się własnością właściciela, z mocy bezwzględnie obowiązującego prawa. To samo dotyczyło wierzytelności. Jedynie za długi zaciągnięte przez niewolnika właściciel odpowiadał osobiście, ale wierzyciel nie mógł dochodzić ich wykonania na drodze sądowej.
Odpowiedzialność noksalna - w wyniku działania niewolnika właściciel mógł się wzbogacić, ale nie mógł zubożeć. Jedynie za szkody wyrządzone przez niewolnika osobom trzecim odpowiadał właściciel, ale mógł się uwolnić od tej odpowiedzialności wydając niewolnika poszkodowanemu.
Za zobowiązania zaciągnięte przez niewolnika w wyniku czynności dozwolonej właściciel odpowiadał wyjątkowo. W średniowieczu powództwa te określane były wspólną nazwą:
Actiones adiecticiae qualitatis.
Miały one zastosowanie w ściśle określonych przypadkach:
Actio de peculio - właściciel, który wydzielił swojemu niewolnikowi peculium odpowiada za zaciągnięte długi przez niewolnika na nie. Jeśli właściciel był również wierzycielem niewolnika z peculium tego w pierwszej kolejności potrącał swoją wierzytelność (prawo dedukcji).
(…)
…. Tracił wolność także obywatel rzymski, który popadł w taką niewolę. Jeśli z niej powrócił odzyskiwał pełnię praw. Gdy zmarł w niewoli przyjmowano fikcję, że zmarł w momencie dostania się do niewoli, a więc jako osoba wolna. Było to niezbędne, aby zachować ważność pozostawionego przez niego testamentu.
Urodzenie się z matki niewolnicy. Jednak dziecko zrodzone z matki, która w czasie ciąży chociaż…
… obywateli.
Manumissio testamento - przez nadanie wolności w testamencie.
Manumissio in eclesia - w czasach dominatu dokonywana przez oświadczenie właściciela złożone przed biskupem i zebraniem gminy chrześcijańskiej.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)