RENESANS, MANIERYZM, BAROK: DEFINICJE I STOSUNEK DO ANTYKU RENESANS Nazwa wprowadzona w XIX w franc. la renaissance- odrodzenie; termin zastosowany przez Jules'a Micheleta i Jakoba Burckhardta . wł. rinascimiento - p rawdopodobnie pierwszy użył go Giorgio Vasari w swoich Le vite de' piú eccellenti pittori, scultori ed architettori w połowie w. XVI (mianowicie we wstępie do trecenta i wstępie do quattrocenta jako zaprzeczenie średniowiecza). Styl w sztuce zapoczątkowany we Florencji w rzeźbie ok 1405-10, architekturze ok 1420, malarstwie ok 1420-25, poza Włochami rozwinięty od ok 1490-1500; na północy Europy utrzymał się do 1 ćw. XVII w. Gł. ośrodkami rozwoju r. we Włoszech były w XV w. Florencja, Urbino, Mantua, Rimini, Mediolan, zaś w XVI w .- Rzym, Florencja, i Wenecja oraz na Północy - Buda, Ostrzyhom, Kraków, Praga, Norymberga, Augsburg, Antwerpia, Paryż. Fascynacja kulturą ant., wykopaliska, odkrycia i kolekcjonerstwo zabytków starożyt. oraz studia nad ant. piśmiennictwem o sztuce (Pliniusz, Witruwiusz) były źródłami naczelnej idei r. - odnowienia doskonałości sztuki ant., jej idealnego piękna, opartego na harmonii proporcji, klarownej kompozycji i zgodnym z naturą przedstawieniu ciała ludzkiego. U podstaw r. legł rozwój humanizmu (zapoczątkowany w literaturze i etyce w XIV w.) ora z nauk mat. renesansowa perspektywa) i przyrodniczych (obserwacja natury jako podstawa twórczości, anatomiczne zainteresowania artystów, rozwój malarstwa pejzażowego). Ideałem stał się artysta wszechstronny, zajmujący się wieloma dziedzinami sztuki (Alberti, Leonardo, Michał Anioł). Początek epoki odrodzenia zasadniczo pokrywa się z końcem średniowiecza - można więc przywoływać tu symboliczne daty upadku Konstantynopola (1453) , końca wojny stuletniej (1337-1453) czy odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba (1492) . Daty te jednak są tylko symboliczne ze względu na płynne przejście od średniowiecza do renesansu, szczególnie we Włoszech, jego kolebce, i we Francji , w której szczególnie w sztukach pięknych długo panowała forma mieszana między sztuką gotycką i renesansową. Ustalenie początku epoki renesansu utrudnia także fakt, że do różnych krajów dotarł on w różnym czasie, a w żadnej dziedzinie kultury w żadnym rejonie Europy nie wyparł do końca form średniowiecznych. Stosunkowo ostre granice między kulturą renesansową i średniowieczną pojawiają się w krajach, w których pojawia się on później, szczególnie w Niemczech. W sztukach pięknych styl renesansowy narodził się we Florencji : symboliczną datą i rzeczywistym przełomem artystycznym był konkurs na najlepszy projekt brązowych drzwi Baptysterium we Florencji (1401). Konkurs wygrał Lorenzo Ghiberti , który swoim nietypowym projektem wzbudził zachwyt. Później
(…)
… rozwijano znajomość kultury starożytnej, a zainteresowania filologiczne i "historyczne" często dominowały nad filozoficznymi. Okresy te nazywa się "renesansami średniowiecznymi" - wyróżnia się w szczególności "renesans karoliński", "renesans ottoński" i "renesans XII wieku".
Podział wg. Jakuba Burckhardta:
- protorenesans (sztuka włoska XIV wieku)
- renesans wczesny XV wiek (quattrocento)
- renesans rozwinięty 1 ćw. XVI wiek (gł. Rzym) (cinquecento)
- renesans późny XVI wiek
We Włoszech:
Protorenesans - XIV w.
Renesans wczesny - XV w. (quattrocento)
Renesans rozwinięty - 1 ćw. XVI w, (gł. Rzym)
Renesans późny - do koń. XVI w.
Trecento = 1300 = XIV wiek, Quatrocento = 1400 = XV wiek itd.
Renesans:
- Humanizm - prąd filozoficzny, etyczny i kulturowy, uznający człowieka za najwyższą wartość…
… w architekturze, dlatego też często historycy za kolebkę odrodzenia uznają Florencję (1420-1436)
Także data końca epoki jest sporna i zależy od poszczególnych koncepcji historycznych. Często wymienia się "okrągłą" datę 1600, wymienia się też daty od 1517 (wystąpienie Lutra, uchodzące czasem także za datę początkową dla Niemiec) przez 1548 (sobór trydencki) do 1648 (koniec wojny trzydziestoletniej…
… do doskonałości
- naśladowanie wielkich twórców renesansu, bezkrytyczne uwielbienie, uznanie ich dzieł za kanon stąd w dziełach manierystów pojawia się wyolbrzymienie cech charakterystycznych ich renesansowych idoli (np. przesadny monumentalizmy czy wytworność)
Sobór trydencki 1545-63
- przerafinowanie, wyszukana wytworność, stylizacja
Wprowadzenie uchwał trydenckich jest równoznaczne z definitywnym końcem…
…-1630 - wczesny barok, styl monumentalny, wielki, surowy, nastrój kontrreformacji, Rzym papieski
Okres II 1670-1700 - barok rozwinięty, malowniczy, tryumfujący, rozkwit sztuki monarchicznej w służbie absolutyzmu , Paryż
Okres III 1700-1760 - rozluźnienie form, asymetria, ornamentacja, rokoko, obok Paryżu ośrodki artystyczne na terenie Niemiec
Okres IV 1760-1820 - zwycięstwo neoklasycyzmu nad barokiem…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)