To tylko jedna z 18 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Pogranicze romańsko- germanskie Retoromanie - ogólna nazwa mieszkańców obszaru Alp i ich podnóża na pograniczu Włoch (głównie region Friuli-Wenecja Julijska ) i Szwajcarii (głównie kanton Gryzonia ), posługujących się językami retoromańskimi . Ich liczba wynosi około 700 tys.
Retoromanie uważani są za zromanizowanych potomków starożytnych, przedindoeuropejskich mieszkańców rejonu Alp - Retów (stąd nazwa) i zmieszanych z nimi Celtów . W większości wyznają katolicyzm .
Retoromanie dzielą się na trzy główne grupy:
Friulowie (ok. 600.000) - stanowiący ponad 80% wszystkich Retoromanów, zamieszkujący region Friuli-Wenecja Julijska w północno-wschodnich Włoszech ,
Ladynowie (ok. 35.000) - we włoskim Tyrolu Romanie (ok. 60.000) - w południowo-wschodniej Szwajcarii ( kanton Gryzonia ).
W XX w. wśród Retoromanów pojawiło się poczucie własnej odrębności narodowej [ Friulowie - romańska grupa etniczna , zamieszkująca w północno-wschodnich Włoszech , przede wszystkim w autonomicznym regionie Friuli-Wenecja Julijska (prowincje Udine , Pordenone i część Gorycji ). W 1990 roku ich liczebność wynosiła ponad 600 tys. osób, co czyni Friulów najliczniejszą z grup Retoromanów . Posługują się językiem friulskim z grupy języków retoromańskich , w użyciu jest także język włoski . Do tradycyjnych zajęć Friulów, wciąż grających dużą rolę w gospodarce regionu, zalicza się rolnictwo i uprawa winorośli na nizinach oraz hodowla bydła i pasterstwo na obszarach alpejskich.
Historia [ edytuj ] W kształtowaniu się Friulów jako grupy etnicznej na przestrzeni wieków brało udział wiele ludów. Początkowo byli to starożytni Retowie i Celtowie , później Rzymianie i Germanie . W XI w. n.e. powstało niezależne księstwo Friuli. Od XVI wieku Friulowie dostali się pod panowanie Wenecji , co zapoczątkowało okres ich italianizacji. W pierwszej połowie XIX wieku zostali włączeni do Austrii , a w 1866 roku do zjednoczonych Włoch. W XX wieku nastąpiło odrodzenie tożsamości etnicznej Friulów, początkowo w oparciu o wspólnotę językową, od lat 80. także narodową. Ladynowie - jedna z grup etnicznych zaliczana do Retoromanów . Zamieszkują Południowy Tyrol : Górną Adygę i Dolomit , Dolinę Badii, Autonomiczną Prowincję Bolzano, emigracja w USA. Liczbę Ladynów szacuje się na 30 - 35 tys. osób. [1] Ladynów wywodzi się od starożytnych mieszkańców tego terenu - Retów .
Posługują się językiem ladyńskim , należącym (obok romansz i friulskiego ) do grupy języków retoromańskich . Ladynowie mieszkają w czterech dolinach otaczających masyw Gruppo di Sella: Val Badia, Val Gherdeina -
(…)
… Zachodnioeuropejskiej (UZE), ONZ oraz NATO. Holandia jest monarchią konstytucyjną położoną w zachodniej części Europy nad Morzem Północnym, które oblewa ją od północy i zachodu. Graniczy na południu z Belgią oraz na wschodzie z Niemcami. Aktualne granice zostały wytyczone w roku 1839.
Holandia jest krajem gęsto zaludnionym. Ponad połowa jej terytorium leży poniżej poziomu morza. Państwo jest znane z licznych wiatraków…
…. Po zamordowaniu Wilhelma Orańskiego (1584) tytuł namiestnika oraz naczelne dowództwo otrzymał jego syn Maurycy z Nassau, który kontynuował wojnę z Hiszpanią. Holandia odebrała jej liczne kolonie w Indiach, Afryce i Ameryce.
9 kwietnia 1609 r. podpisano dwunastoletni rozejm, po którym rozpoczęła się kolejna wojna.[3] W pokoju westfalskim 1648 Hiszpania uznała niepodległość Zjednoczonych Prowincji.
Od końca XVI…
… Wilhelmina.
Po wojnie kolonie holenderskie zyskały niepodległość lub bardzo szeroką autonomię. W 1949 roku niepodległość zyskała największa kolonia - Indonezja. Po II wojnie światowej Holandia zerwała z tradycyjną polityką neutralności, przystępując w 1949 do NATO, w 1957 do EWG, poprzedniczki dzisiejszej Unii Europejskiej.[4]
Kultura [edytuj]
Język [edytuj]
Językiem urzędowym jest język niderlandzki, a we Fryzji od niedawna także fryzyjski. Holendrzy uczą się od dziecka języków obcych, bo mają świadomość, że zasięg ich rodzimego języka jest niewielki. 90% Holendrów zna angielski. Także znajomość języka niemieckiego (ok. 60%) i francuskiego (ok. 25%) znacznie ułatwia Holendrom życie. Często przeciętny, niewyróżniający się specjalnymi zdolnościami Holender zna kilka języków. W Europie język niderlandzki…
… oraz Eindhoven, aż do zachodniej części Zagłębia Ruhry po Düsseldorf- regionów obejmujących jedno z regnum powstałych po podpisaniu traktatu z Verdun w 843 r. przez wnuków Karola Wielkiego (Charlemagne). Nie zmienia to faktu, że dialektów jest mnóstwo. Bywa, że język mówiony sąsiedniej wioski to inny dialekt. Ciekawe, że ludzie wykształceni swobodnie posługują się rodzimymi dialektami i ta umiejętność wydaje…
… jest federacją kantonów o stosunkowo dużej autonomii. Związek niektórych z nich trwa nieprzerwanie 700 lat, co stawia je wśród najstarszych republik na świecie (co nie jest jednak tak jednoznaczne). W 1291 kanton Schwyz (od którego wywodzi się nazwa państwa), Uri i Unterwalden sygnowały akt utworzenia związku wieczystego. Głównym celem była chęć uwolnienia się spod wpływu Habsburgów. Przełomem było zwycięstwo…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)