Podział terytorialny państwa

PODZIAŁY TERYTORIALNE PAŃSTWA RYS HISTORYCZNY Do odzyskania niepodległości w 1918 r.: zabór pruski - podział wielostopniowy, w którym funkcjonowały organy samorządu terytorialnego oraz administracji rządowej;
największa - prowincja → rejencje → powiaty (2 funkcje: jednostka terytorialna dla administracji rządowej i samo­rządu terytorialnego) → gminy i obszary dworskie (właściciel ziemski);
zabór austriacki - podział dwustopniowy → najniżej - gminy i obszary dworskie → powiaty (2 zarówno administracji rządowej, jak i samorządowej)
często bardzo duże powiaty → wtedy wydzielano mniejsze dla samorządu powiatowego;
zabór rosyjski - podział trzystopniowy → najniżej - gminy (składały się z gromad jako wewnętrz­nych jednostek pomocniczych) → powiaty (organ I instancji - naczelnik powiatu, a odwołania do gubernatora) i gubernie;
Po odzyskaniu niepodległości → przyjęto podziały państw zaborczych, wprowadzając niewielkie korekty;
województwa - wyznaczone według byłych prowincji i guberni - było ich 17, a w tym 2 o szczególnym statusie - śląskie (autonomia) i Warszawa (grodzkie);
powiat - podstawowa jednostka terytorialna; stosunkowo duży obszar;
gminy początkowo zróżnicowane → ziemie zachodnie prze­ważnie nadal gminy jednostkowe, dawny zabór rosyjski - gminy zbiorowe;
lata 30'te - próba unifikacji podziały terytorialnego - brak sukcesu, ale zlikwidowano obszary dworskie, zmniejszono liczbę gmin i powiatów, oraz korekta granic województw: poznańskiego, pomorskiego, warszawskiego i łódzkiego.
Okres okupacji Polski podczas II wojny światowej - podział admini­stracyjny został dostosowany do wymogów Niemiec i Związku Radzieckiego;
z ziem niewłączonych ani do Niemiec ani do Rosji utworzono tzw. Generalne Gubernatorstwo (5 dystryktów: Warszawa, Lublin, Kraków i Radom, a do 1941 r. Lwów).
Po wojnie - podział terytorialny oparty na podziale z okresu międzywojennego → województwa, powiaty, miasta i gminy, a jednostkami pomocniczymi były gromady oraz dzielnice w dwóch miastach (Warszawie i Łodzi)
nowe jednostki terytorialne były z reguły mniejsze od dawnych → tendencja do zmniejszania jednostek terytorialnych utworzono w 1950 r. województwa rzeszowskie i gdańskie, a potem opolskie, zielonogórskie i koszalińskie;
podział większych miast na dzielnice, którym zmieniono status z jednostek pomocniczych na podział zasadniczy;
utworzono nowe powiaty, zmniejszając dotychczasowe, oraz wydzielono pewną liczbę miast jako samodzielne powiaty miejskie;
poziom gmin i małych miast → tendencja do zmniejszania;
w 1950 r. były 22 województwa, w tym 3 miasta szczebla wojewódzkiego, 324 powiaty, w tym 53 miasta powiatowe, 2994 gminy oraz 40124 gromady.

(…)

… ich okręgowe organy czy jednostki organizacyjne; inne albo przez terenowe organy administracji państwowej stopnia wojewódzkiego albo za ich zgodą przez terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego;
podziały ponadwojewódzkie - korzystały z nich różne instytucje - organy administracji państwowej, przedsiębiorstwa, zakłady administracyjne oraz inne jednostki organizacyjne państwowe i społeczne…
…. podział gmin na sołectwa oraz miast na dzielnice i osiedla;
wg. art. 5 ustawy o sam. gm. - sołectwo lub dzielnicę (osiedle) tworzy rada gminy w drodze uchwały po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy, a zasady tworzenia tych jednostek określa statut gminy uchwalany przez radę gminy (jedynie przy gminach pow. 300tyś mieszkańców konieczne są uzgodnienia z premierem w sprawie…
... zobacz całą notatkę