Dzięki jej treści zapoznamy się z takimi pojęciami, jak: geneza i istota gospodarki feudalnej, feudalizm, kapitalizm, początki kapitalizmu w rolnictwie na zachodzie Europy, charakterystyka rolnictwa polskiego (X-VIIIw.), początki gospodarki towarowo-pieniężnej, gospodarka folwarczno-pańszczyźniana i osadnictwo wiejskie (XV-XVII w.)
Geneza i początki kapitalizmu w rolnictwie na ziemiach polskich (poł. XVIII - poł. XIXw.)
Zmiany w liczbie ludności na świecie i ziemiach polskich (V - XXw.)
1 n.e.
200-300M
1000
288M
ok. 1650
545M
ok. 1750
728M
1900
1650M
1960
ponad 3G
1987
ponad 5G
1999
ponad 6G
XI
250K
od X
1,25M
1 pł. XVII
990K
1350
2M
1772
14M
1771
733K
1820
10M
1819
26M
1946
24M
1921
27,5
1978
35M
1939
35,1
Istota feudalizmu i kapitalizmu w świetle teorii
Geneza i istota gospodarki feudalnej
feudalizm - ustrój społ.-gosp., polegający na istnieniu podzielonej własności ziemi (własność zwierzchnia-pan i użytkowa-chłop) i poddaństwa chłopów, czego skutkiem były różne obciążenia chłopów. Feudalizm może być też rozumiany jako epoka historyczna (wykracza poza Średniowiecze).
Podstawowe cechy feudalizmu:
dominacja gospodarki wiejskiej (rolniczej)
uzależnienie gospodarki od czynnika polit. (władza polit. była połączona z władzą ekonomiczną)
dominacja gospodarki naturalnej
powolny rozwój sił wytwórczych, niski postęp techniczny
We wczesnym Średniowieczu rolnictwo było dominującym działem gospodarki. Ziemia dawała władzę polit. i pozwalała utrzymać siłę zbrojną (obowiazek militarny lenników). Wielka własność ziemska znajdowała się w rękach:
władców (własność królewska)
feudałów świeckich (wł. rycerska)
feudałów duchownych (wł. kościelna)
Wlk. własność ziemska = włości feudalne (lasy, grunty uprawne, grunty poddanych chłopów); do Xw. włości prowadziły gospodarkę naturalną, samowystarczalną; handel był wymienny i okazjonalny.
Wskutek braku pełnej własności ziemi chłopi musieli świadczyć na rzecz pana feudalnego za jej użytkowanie. Renta feudalna (czyli te świadczenia) była dochodem z tytułu własności zwierzchniej ziemi i była podstawą utrzymania feudałów. Wyróżnia sie 3 rodzaje renty:
naturalna - daniny w naturze (zboże, zwierzęta) - wczesne Średniowiecze
odrobkowa - praca na rzecz feudała (pańszczyzna) - wczesne Średniowiecze
czynszowa - opłata pieniężna - okres późniejszy (wraz z rozwojem gosp. T-P)
Chłopi we wczesnym Średniowieczu zostali uzależnieni od feudałów, bądź to przez podboje i zmuszanie ludności do świadczeń bądź przez dobrowolne podporządkowanie się możnym (komendacja). Procesy te spowodowały, że różnorodna ludność chłopska (niewolnicy, kolonowie, wolni) ujednoliciła się do warstwy chłopów poddanych. Jedynie w Anglii istniała grypa wolnych chłopów (
(…)
…:
poważne osłabienie pozycji szlachty na rzecz magnaterii (liberum veto), coraz więcej możnych i szlachty na usługach obcych dworów
powrót do gospodarki naturalnej w sektorze chłopskim (coraz większy wyzysk chłopów, mniejsza wydajność, ogólne obniżenie się stopy życiowej społ., opór chłopów przeciw wyzyskowi, nie odrabianie pańszczyzny, ucieczki, lokalne bunty - Podgórze, Podhale - XVIIw.)
upadek miast…
… tego występował także obowiązek pańszczyzny jako odrobienia określonej liczby dni w roku na rzecz feudała. Polska XII i XIIIw. była krajem drobnej uprawy w obrębie wielkiej własności. Pierwsze folwarki zaczęto tworzyć w dobrach kościelnych, później w majątkach szlacheckich. Coraz powszechniej stosowano trójpolówkę nieregularną (jare, ozime, ugór), która stopniowo wypierała dwupolówkę (uprawa, ugór). Nastąpiło…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)