FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2005, 2, 131142
Ma³gorzata Rzewuska
Impulsywnoæ a samobójstwa1
Impulsivity and suicide
Samodzielna Pracownia Farmakoterapii, Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Streszczenie
Impulsywnoæ jest cech¹ zachowañ zwiêkszaj¹c¹ ryzyko dokonania czynu autoagresywnego.
U pod³o¿a zachowañ autoagresywnych le¿¹ prawdopodobnie zaburzenia serotoninergiczne. Jednak nie wszystkie leki wp³ywaj¹ce na uk³ad serotoninergiczny s¹ u tych chorych bezpieczne. Dane
z badañ klinicznych wskazuj¹ na korzystne dzia³anie d³ugotrwale stosowanego litu na dokonywanie czynów autoagresywnych u chorych z zaburzeniami afektywnymi. U chorych na schizofreniê
autoagresywnoæ obni¿a d³ugotrwa³e stosowanie klozapiny i leków przeciwpsychotycznych
drugiej generacji. U osób z zaburzeniami osobowoci korzystne wyniki obserwowano przy leczeniu kwasem walproinowym i karbamazepin¹. U osób sk³onnych do reakcji impulsywnych ryzyko
autoagresji mog¹ prawdopodobnie wzmagaæ benzodiazepiny i leki hamuj¹ce wychwyt zwrotny
serotoniny i noradrenaliny.
Summary
Impulsivity is potentially leading to autoadestructive acts, including suicide. Abnormalities in the
brains serotonin symptoms may predispose to aggressive behavior. But probable not all
serotoninergic and anxiolytic agents are safe in patients with impulsive behavior. An open, double
blinded, randomized study found that the long-term therapy with lithium reduced the suicidality
in patients with affective disorder. Clozapine and second generation antipsychotics have autoaggressive effects in schizophrenic patients.
In patients with personality disorders both, valproic acid and carbamazepine, reduced impulsive aggression. The benzodiazepines, serotoninergic and noradrenergic reuptake inhibitors can in
patients with impulsivity facilitate achievement of autoaggressive action.
S³owa kluczowe: impulsywnoæ, samobójstwa, farmakoterapia
Key words:
impulsivity, autoagression, pharmacotherapy
Realizacja czynu samobójczego jest najczêciej skutkiem dwóch stanów psychopatologicznych. Pierwszym jest rozwój suicydalnoci, która wynika z g³êbokiego poczucia beznadziejnoci determinuj¹cego postawê wobec ¿ycia. Najczêciej
jej przyczyn¹ jest depresja, ale mo¿e byæ ona spowodowana nieuleczaln¹ chorob¹
1
Praca wyg³oszona podczas konferencji: Samobójstwa, Warszawa, 26.02.2005.
132
MA£GORZATA RZEWUSKA
somatyczn¹, niemo¿noci¹ dostosowania siê do staroci lub mo¿e wi¹zaæ siê
z zaburzeniami osobowoci.
¯ycie uczuciowe zawê¿a siê do poczucia beznadziejnoci sytuacji, bezsilnoci,
braku perspektyw, pora¿ki, osamotnienia. Nie zawsze towarzyszy jej znaczne obni¿enie nastroju.
Drug¹ sk³adow¹ jest impulsywnoæ, która popycha do czynu autoagresji. Cechuje j¹ wielka niecierpliwoæ, potrzeba natychmiastowego dzia³ania i niemo¿noæ powstrzymania siê od aktywnoci. Impulsywnoæ jest najczêciej definiowana
jako sposób zachowania, które nieodparcie zmierza do uzyskania poczucia satysfakcji i jest podjête i
(…)
…
zwiêkszona gêstoæ receptorów 5HT2 u osób z tendencjami samobójczymi
dzia³anie leków wp³ywaj¹cych na stê¿enie serotoniny i receptory serotoninergiczne
Wszystkie leki przeciwdepresyjne potencjalizuj¹ funkcje monoaminergiczne,
ale zaburzenie tych funkcji wykazano tylko u czêci chorych depresyjnych. Nie
stwierdzono, aby ta grupa chorych wykazywa³a odrêbne cechy nozologiczne lub,
by zaburzenia te wystêpowa³y…
…, ale ze zwiêkszonego stê¿enia serotoniny
w synapsie, hamuj¹cego uwalnianie dopaminy z receptorów (2, 18, 30). Byæ mo¿e
jest to tak¿e przyczyn¹ wyst¹pienia u niektórych osób nasilonej impulsywnoci
powoduj¹cej desperackie zachowania.
Tak¿e u chorych na schizofreniê stwierdzono zale¿noæ pomiêdzy du¿¹ czêstoci¹ zgonów samobójczych i impulsywnoci¹ (28). Wykazano, ¿e wród chorych
na schizofreniê z próbami samobójczymi…
… dzieciñstwa (s³absze hamowanie zachowañ);
patologia skroniowa (agresywnoæ, kleptomania, piromania);
czynniki zwi¹zane z rozwojem: ekspozycja na leki w rozwoju p³odowym?
wczesne urazy, nadu¿ycie, przemoc;
czynniki rodowiskowe (stres);
zaburzenia nastroju (manie);
deprywacja snu;
leki aktywizuj¹ce (w tym nadmierna aktywacja uk³adu adrenergicznego, np.
johimbina, alkohol, amfetamina, kokaina…
…, spo³eczna).
135
IMPULSYWNOÆ A SAMOBÓJSTWA
Tendencja do impulsywnoci jest wi¹zana z zaburzeniami równowagi neuroprzekanictwa.
Tabena 2. Neurochemiczne uwarunkowania podjêcia zachowania (Swann i in. 2004)
równowaga neurotransmisji
zwiêkszona impulsywnoæ
zachowania zale¿ne od popêdów
dopamina (wra¿liwoæ na stres)
zmniejszenie
impulsywnoci
serotonina
wzbudzenie w uk³adzie limbicznym pobudzaj¹ce…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)