Epikur i założenie „Ogrodu” Powstanie i cechy charakterystyczne „Ogrodu” Epikur urodził się w Samos 341 roku przed Chrystusem. W swoim rodzinnym mieście słuchał wykładów platonika Pamfilosa. Następnie przybył do Aten, gdzie uczęszczał prawdopodobnie na wykłady akademika Ksenokratesa. Następnie zetknął się z atomistą Nauzyfanesem, który odsłonił przed nim horyzonty filozofii Demokryta. Po wypędzeniu ateńskich kolonistów z Samos, Epikur nauczał w różnych miejscach, aż wreszcie w 307/306 roku założył w Atenach „Ogród”. Umarł w 270 roku przed Chrystusem. Z jego pism zachowały się trzy listy (do Menoikeusa, do Herodota, do Pytoklesa), zbiór sentencji („Główne myśli”) oraz inny jeszcze zbiór maksym - „Sentencje Watykańskie”.
Przeniesienie szkoły Epikura do Aten było wyzwaniem i prowokacją wobec Akademii i Perypatu, początkiem duchowej rewolucji. Akademia i Perypat same podkopały fundamenty, na których zostały zbudowane i szybko zapomniały o naukach swoich założycieli. Powstałą pustkę duchową mogli zapełnić tylko nowi, alternatywni nauczyciele, a do takich zaliczał się Epikur. Negatywnie oceniał on wnioski, do których doszedł Platon. Arystotelesa, natomiast, którego znał głównie z jego pism egzoterycznych, uważał w gruncie rzeczy za platonika.
Wszystkie tezy epikureizmu nabierają znaczenia historycznego właśnie w odniesieniu do polemik Epikura z Platonem i Arystotelesem. Przede wszystkim, opierają się one na odrzuceniu samych podstaw ich spekulatywnych systemów, a więc zdobyczy „drugiego żeglowania” . Podczas, gdy Platon wskazywał na rozum, który miał być według niego jedyną drogą do prawdziwego poznania, Epikur neguje „zaślepiającą” moc zmysłów i uznaje je za najpewniejsze kryterium prawdziwości . Dalej, krytykuje wszystkie docenione przez Platona nauki: dialektykę, geometrię, astronomię, muzykę. Epikurowi została więc physis , ale już w nieco innej formie od formy presokratejskiej. Po sformułowaniu przez Platona i Arystotelesa kategorii tego, co zmysłowe i co ponadzmysłowe, co materialne i co niematerialne, niemożliwy był już powrót do physis rozumianej w sposób przedsokratejski - dzięki jasnemu zanegowaniu tego, co ponadzmysłowe i niecielesne, physis stała się wreszcie materializmem (presokratyków, którzy nie mogli negować ponadzmysłowego wymiaru rzeczywistości, nie można w istocie nazwać materialistami, gdyż materializm opiera się właśnie na tej negacji).
Aby w sposób pozytywny wyrazić materialistyczną wizję rzeczywistości, Epikur odwołał się do pojęć i kategorii teoretycznych wypracowanych przez filozofię presokratejską. Z tego kręgu najbardziej materialistyczna musiała wydawać się nauka atomistów, która była odpowiedzią na aporie stworzone przez eleatyzm, próbującą znaleźć drogę pośrednią pomiędzy
(…)
… materialistyczną wizję rzeczywistości, Epikur odwołał się do pojęć i kategorii teoretycznych wypracowanych przez filozofię presokratejską. Z tego kręgu najbardziej materialistyczna musiała wydawać się nauka atomistów, która była odpowiedzią na aporie stworzone przez eleatyzm, próbującą znaleźć drogę pośrednią pomiędzy logosem eleatów a doświadczeniem. Nie da się ukryć, że wśród pluralistycznych propozycji atomizm był najbardziej eleacki, więc atomistyczno - eleacka logika musiała stać się podstawą dla logiki epikurejskiej.
Cechą charakterystyczną szkół epoki hellenistycznej był powrót do sokratyzmu. U Epikura uwidacznia się ona w tym, że przyznaje on pierwszeństwo etyce w ogóle, a filozofię ściśle łączy z troską o „zdrowie duszy”. Epikurejski sokratyzm nie odrywa się jednak od wymogów materializmu - dlatego traci…
… istnieją obszary, na których etyka Epikura współgra z jego kanoniką i fizyką, to najbardziej charakterystyczne cechy tej etyki wychodzą daleko poza atomizm i sensualizm. Status etyki ustaliła filozofia wraz z Sokratesem - etyka ma ustalić, co jest istotą człowieka, jego specyficznym dobrem, arete, a także - jak należy żyć, by dobro to osiągnąć. Moralnym dobrem człowieka jest nic innego…
… przyjemności. U podstaw szczęśliwego życia leży wszak phronesis. Epikur musi więc za Sokratesem stwierdzić, że wada jest ignorancją.
Każda forma hedonizmu jest formą egoistycznego indywidualizmu - takie jest też stanowisko Epikura. Epoka hellenistyczna miała na niego ogromny wpływ: uznał, że między ludźmi nie ma żadnej więzi społecznej, lecz że każdy myśli tylko o sobie samym. Z tego powodu życie polityczne…
…, to i zawsze taka będzie, gdyż nie ma niczego, w co całość mogłaby się przemienić ani niczego, z czego przemiany mogłyby powstawać. Ta całość składa się z ciał i próżni. Istnienie ciał potwierdzają zmysły, istnienie próżni wyprowadzić można z faktu istnienia ruchu (próżnia nie jest nie-bytem, ale „przestrzenią”). Rzeczywistość jest nieskończoną całością (wbrew pitagorejczykom, Platonowi i Arystotelesowi), nieskończona jest więc także ilość…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)