Ćwiczenie IX – Anatomia miękka kręgowców Obowiązuje znajomość systematyki z poprzednich zajęć ! Rysunki do wykonania: 1) pokrój przez serce ssaka – na podstawie preparatu 2) przekrój przez nerkę ssaka – na podstawie preparatu 3) topografia jamy ciała ssaka – schemat do uzupełnienia BUDOWA I EWOLUCJA UKŁADU KRWIONOŚNEGO Petromyzontida Serce zbudowane jest z zatoki żylnej ( sinus venosus ), przedsionka ( atrium ) i komory ( ventriculus ). Serce to tłoczy wyłącznie krew żylną, nieutlenowaną, która nasyca się tlenem w skrzelach. Początkowy odcinek aorty jest rozszerzony i tworzy stożek tętniczy ( conus arteriosus ). Od aorty brzusznej ( aorta ventralis ) odgałęziają się tętnice skrzelowe doprowadzające ( l. poj. arteria branchialis afferentis) , prowadzące krew do skrzeli, skąd utlenowaną krew zbierają tętnice skrzelowe odprowadzające ( l. poj. arteria branchialis efferentis). Tętnice odprowadzające łączą się pod struną grzbietową w aortę grzbietową (aorta dorsalis) , która daje liczne odgałęzienia unaczyniające tylną część ciała i przechodzi w tętnicę ogonową ( arteria caudalis ). Do zatoki żylnej krew doprowadzają przewody Cuviera ( ductus Cuvieri ; u dorosłych minogów zachowuje się tylko prawy). Każdy przewód Cuviera powstaje przez połączenie się żyły głównej przedniej (vena cardinalis anterior) i tylnej (vena cardinalis posterior ), żyły szyjnej nieparzystej (vena jugularis impar) i żyły wątrobowej (vena hepatica) . Żyła podjelitowa ( vena subintestinalis ) prowadzi krew z przewodu pokarmowego i jako żyła wrotna wątroby ( vena portae hepatis ) wnika do wątroby. Z wątroby krew jest prowadzona żyłą wątrobową do zatoki żylnej. 1 2 GNATHOSTOMATA Ewolucja łuków aorty u szczękowców - zagadnienia ogólne Rycina 1 pokazuje schematycznie przebieg ewolucji łuków aorty u szczękowców. Każda para, złożona z jednej tętnicy doprowadzającej i jednej odprowadzającej, tworzy 1 łuk aorty. Każdy łuk jest pierwotnie parzysty. U kręgowców wodnych łuki aorty związane są z unaczynieniem i wymianą gazową w skrzelach. W linii ewolucyjnej prowadzącej do czworonogów w związku z przejściem do oddychania powietrzem atmosferycznym i wykształceniem krwioobiegu płucnego i krwioobiegu systemowego , dochodzi do połączenia tętnic doprowadzającej i odprowadzającej w jedno ciągłe naczynie zwane łukiem tętniczym. Dodatkowo dochodzi do podziału funkcji pomiędzy poszczególne łuki i w związku z tym do ich adaptacyjnych zmian bądź zaniku (łuki IV tworzą łuki aorty).
(…)
….
U wszystkich kręgowców możemy wyróżnić następujące odcinki przewodu
pokarmowego: jamę gębową (cavum oris), gardziel (pharynx), przełyk (oesophagus),
żołądek (ventriculus), jelito cienkie (intestinum tenue), jelito grube (intestinum
crassum). Ostatni odcinek jelita nosi nazwę jelita prostego (rectum) i otwiera się na
zewnątrz odbytem (anus). Jeżeli do końcowego odcinka jelita uchodzą również przewody
moczowe i płciowe…
…). Błona śluzowa jelita u ssaków
pokryta jest kosmkami, znacznie zwiększającymi jej powierzchnię wchłaniania.
Jelito grube. Oddzielone jest od jelita cienkiego lejkowatą zastawką. Dzieli się ono na 3
odcinki: okrężnicę (colon), jelito proste (odbytnica, rectum) i jelito ślepe (cecum). Jelito
ślepe jest bardzo dobrze rozwinięte u ssaków roślinożernych, które mają prosty żołądek
(nieparzystokopytne, zajęczaki). W jelicie ślepym następuje rozkład błonnika pod wpływem
aktywności drobnoustrojów tam występujących. Jelito grube otwiera się na zewnątrz
odbytem. W jelicie grubym brak kosmków. Wchłanianie na tym odcinku jest słabe, głównie
polega na odzyskiwaniu wody i zagęszczaniu niestrawionych resztek pokarmu i tym samym
na formowaniu kału.
Gruczoły związane funkcjonalnie i topograficznie z przewodem…
…
pokarmowego: jamę gębową (cavum oris), gardziel (pharynx), przełyk (oesophagus),
żołądek (ventriculus), jelito cienkie (intestinum tenue), jelito grube (intestinum
crassum). Ostatni odcinek jelita nosi nazwę jelita prostego (rectum) i otwiera się na
zewnątrz odbytem (anus). Jeżeli do końcowego odcinka jelita uchodzą również przewody
moczowe i płciowe, to występuje tu stek, czyli kloaka (cloaca).
16
Jama…
… u ssaków
pokryta jest kosmkami, znacznie zwiększającymi jej powierzchnię wchłaniania.
Jelito grube. Oddzielone jest od jelita cienkiego lejkowatą zastawką. Dzieli się ono na 3
odcinki: okrężnicę (colon), jelito proste (odbytnica, rectum) i jelito ślepe (cecum). Jelito
ślepe jest bardzo dobrze rozwinięte u ssaków roślinożernych, które mają prosty żołądek
(nieparzystokopytne, zajęczaki). W jelicie ślepym…
… pokarmowym
Wątroba (hepar). Leży pod przeponą (przepona oddziela jamę brzuszną od piersiowej). Z
wątrobą związany jest pęcherzyk żółciowy (brak u szczura). Trzustka (pancreas) leży w
pętli dwunastnicy. Wydzielany przez nią sok trzustkowy alkalizuje kwaśną treść żołądka.
Trzustka po śmierci dokonuje autolizy, tak więc na preparatach często nie jest widoczna.
UKŁAD ODDECHOWY CZWORONOGÓW
Układ oddechowy…
… woreczki oddechowe. W ścianach przewodów
oddechowych i woreczków oddechowych tworzą się uwypuklenia – pęcherzyki płucne. Ich
łączna powierzchnia jest bardzo duża. Ściany pęcherzyków są bardzo cienkie i wyścielone
nabłonkiem oddechowym. Zewnętrzna ściana pęcherzyka jest otoczona gęstą siecią
drobnych naczyń włosowatych. W pęcherzykach płucnych następuje wymiana w krwi
dwutlenku węgla na tlen. Powierzchnia…
… pod przeponą (przepona oddziela jamę brzuszną od piersiowej). Z
wątrobą związany jest pęcherzyk żółciowy (brak u szczura). Trzustka (pancreas) leży w
pętli dwunastnicy. Wydzielany przez nią sok trzustkowy alkalizuje kwaśną treść żołądka.
Trzustka po śmierci dokonuje autolizy, tak więc na preparatach często nie jest widoczna.
UKŁAD ODDECHOWY CZWORONOGÓW
Układ oddechowy czworonogów składa się z płuc i dróg…
… przewodów
oddechowych i woreczków oddechowych tworzą się uwypuklenia – pęcherzyki płucne. Ich
łączna powierzchnia jest bardzo duża. Ściany pęcherzyków są bardzo cienkie i wyścielone
nabłonkiem oddechowym. Zewnętrzna ściana pęcherzyka jest otoczona gęstą siecią
drobnych naczyń włosowatych. W pęcherzykach płucnych następuje wymiana w krwi
dwutlenku węgla na tlen. Powierzchnia płuc, na której może występować…
… kanalik nerkowy z ciałkiem
nerkowym (corpusculum renale, dawniej ciałko Malphigiego). Dystalne końce kanalików
otwierają się do pierwotnego moczowodu czyli przewodu Wolffa (ductus Wolffi).
Metameria taka zachowuje się tylko u niektórych bezżuchwowców, u wyższych kręgowców
zaciera się. Pranercze u owodniowców funkcjonuje w okresie embrionalnym, a u płazów i
większości ryb wchodzi w skład definitywnej nerki czyli tzw. tyłonercza (opistonephros).
Pranercze łączy się funkcjonalnie z jądrami, w ten sposób, źe u dorosłych samców
niektórych ryb i Tetrapoda powstaje z niego najądrze (epididymis) a moczowód pierwotny
pełni również (płazy) lub wyłącznie (Amniota) funkcję nasieniowodu (vas defferens).
Zanercze jest definitywną nerką dorosłych owodniowców. Posiada własne przewody
wyprowadzające mocz (moczowód…
… czworonogów składa się z płuc i dróg oddechowych. Drogi to: nozdrza
zewnętrzne (nares), jama nosowa (cavum nasi), nozdrza wewnętrzne (choane),
gardziel (pharynx), krtań (larynx), tchwica (trachea; pojawia się dopiero u
owodniowców) i oskrzela (bronchi) prowadzące do płuc (l. poj. pulmo, l. mn. pulmones).
U ssaków i krokodyli jama nosowa jest całkowicie oddzielona od jamy gębowej przez
podniebienie wtórne…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)