Blaise Pascal - „Rozważania ogólne nad geometrią” Dzieło Pascala podzielone jest na dwie części: „o geometrycznym sposobie myślenia” oraz „o sztuce przekonywania”.
„o geometrycznym sposobie myślenia”: Geometria zajmuje się, zdaniem Pascala, wszystkimi trzema czynnościami umysłu związanymi z prawdą - jej poszukiwaniem, udowadnianiem oraz rozróżnianiem jej od fałszu. W sferze zainteresowań filozofa znajduje się jednak tylko udowadnianie prawdy, a dokładniej celem jego jest przedstawienie metody, którą w dowodzeniu posługuje się geometria. Metoda ta składa się z dwóch części: dowiedzenia każdego twierdzenia z osobna oraz uszeregowania dowiedzionych twierdzeń w najlepszym porządku.
Pascal rozpoczyna od zaprezentowania metody pojedynczych dowodzeń geometrycznych. Metoda geometrii jest najdoskonalszą metodą, jaką mogą stosować ludzie (to, co przewyższa geometrię, przewyższa i nas). Jedna geometria jest dziedziną naprawdę metodyczną, przytaczającą dowody niezbite. Metoda geometrii jest najbliższa metodzie idealnej, której regułami byłyby: nie używać żadnego niezdefiniowanego terminu oraz nie głosić żadnych niedowiedzionych twierdzeń.
Niestety definicja każdego terminu powstaje w oparciu o inne terminy (pierwotne bądź uprzednio zdefiniowane - chodzi o definicje słowne, których celem jest skrócenie i rozjaśnienie wypowiedzi) podobnie, jak każdy dowód powstaje w oparciu o prawdy oczywiste bądź już dowiedzione. Tak więc trzeba założyć istnienie pewnych terminów pierwotnych (jak: czas, przestrzeń, ruch, liczba, równość et caetera ) oraz oczywistych prawd (jak: możliwość powiększania i pomniejszania w nieskończoność). Jedne i drugie są poznawane przez człowieka dzięki „światłu naturalnemu”.
„o sztuce przekonywania”: Przekonania dochodzą do duszy człowieka dwiema drogami - przez rozum i przez wolę. Droga rozumowa jest lepsza, gdyż posługuje się dowodami (prowadzi ku prawdzie). Drogą wolitywną, intuicyjną, akceptujemy rzeczy nam „miłe” (prowadzi ku szczęściu) - nie dotyczy to jednak prawd danych nam przez Boga. Jak w drodze rozumowej ważną rolę pełnią terminy i prawdy wrodzone, tak w drodze wolitywnej nie bez znaczenia pozostają wrodzone skłonności. Tym, czym dla rozumu jest wiedza, tym dla woli są myśli. Należy zauważyć, że w procesie dowodzenia rozum do sądów się odwołuje. Najchętniej przyjmujemy idee poparte rozumem i wolą, najmniej chętnie - te, które pozbawione są jakiegokolwiek poparcia ze strony tych władz.
Następnie Pascal wskazuje reguły sztuki przekonywania:
jasno definiować terminy, którymi się posługujemy;
podawać aksjomaty, będące podstawą naszych dowodów;
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)