To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Arystoteles - „O duszy” Arystotelesowska koncepcja duszy Arystotelesowska fizyka nie bada tylko przyrody i jej ogólnych zasad, lecz także poszczególne rodzaje bytów nieożywionych i ożywionych. Szczególnie duży nacisk kładzie Stagiryta na rodzaj drugi.
Byty ożywione różnią się od bytów nieożywionych tym, że zawierają duszę, zasadę, która udziela im życia. By odpowiedzieć na pytanie: „czym jest dusza?”, musi Arystoteles sięgnąć do swojej koncepcji hylemorficznego złożenia bytów. Wszystkie rzeczy konkretne są złożone z materii i formy; materia jest możnością, a forma - aktem ( entelechią ). Ciała ożywione - oczywiście także. Arystoteles zauważa jednak, że one mają życie, a nie są nim same; są materialnym i potencjalnym podłożem, którego aktem i formą jest dusza ( dusza jest „formą ciała naturalnego, mającego w możności życie” ). Dusza w rozumieniu arystotelesowskim ma, zatem, nowe cechy, zarówno wobec jej rozumienia presokratejskiego, jak i platońskiego. Należy pamiętać, że Arystoteles niejako syntetyzuje te dwie koncepcje (presokratycy mieli rację w tym, że dusza jest wewnętrznie złączona z ciałem; Platon miał rację, podkreślając idealną naturę duszy). Kosztem pozostawionych bez rozwiązania aporii idzie Arystoteles dalej za Platonem - pozwala pewnej części duszy być oddzielną od ciała (nie ustanawia jej bytem absolutnie immanentnym) i nieśmiertelną. Następuje zatem kolejne potwierdzenie rezultatów deuteros plous .
Trójpodział duszy Platon wyróżniał trzy części duszy: pożądliwą, gniewliwą i rozumną. Niewiele ma ten podział wspólnego z podziałem arystotelesowskim - ten został oparty na ogólnej analizie bytów ożywionych oraz ich istotnych funkcji. Dusza, która jest zasadą życia, musi mieć zdolności (funkcje, części), regulujące działania danej istoty. Podstawowe zjawiska i funkcje życiowe mają charakter:
wegetatywny - rodzenie, odżywianie się, wzrost
zmysłowo - motoryczny - postrzeganie zmysłowe, ruch przestrzenny
rozumny - poznanie, namysł, wybór
Na takie właśnie „części” dzieli Stagiryta duszę. Rośliny mają jedynie duszę wegetatywną, zwierzęta - wegetatywną i zmysłową, a ludzie, prócz tamtych dwóch, jeszcze rozumną. Żadne stworzenie nie może posiadać duszy „wyższej” bez dusz „niższych” (zmysłowej bez wegetatywnej, rozumnej bez wegetatywnej i zmysłowej).
Nie znaczy to, by człowiek lub zwierzę posiadało więcej niż jedną duszę - kolejne „części” zawierają się w sobie (jak figury geometryczne - przykład arystotelesowski), nie funkcjonują osobno, nie różnią się jakością. Dusza arystotelesowska jest jednorodna, dlatego często termin „części duszy” zastępuje Stagiryta innym: „władze duszy” (pewne aporie powstają w przypadku rozpatrywania zależności pomiędzy duszą rozumną a pozostałymi dwiema - zauważył to także Arystoteles).
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)