Adam Mickiewicz - Dziady cz. III Przedmowa Mickiewicz zapowiada tu najistotniejsze wątki tej części Dziadów. W pierwszych wersach pisze o martyrologii (męczeństwie) narodu polskiego, powołując się na biblijną historię o rzezi niewiniątek, a zatem porównując Polskę do przez Heroda Chrystusa. Jako głównych winowajców cierpień Polaków wskazuje cara Aleksandra I, jego zausznika, senatora Nowosilcowa, wpływowego dygnitarza rządu carskiego, oraz carewicza Konstantego (brat Aleksandra I). To właśnie Nowosilcow rozpoczął w 1823 roku prześladowania młodzieży zrzeszonej w tajnych związkach. Efektem jego działań był proces, po którym wielu młodych Polaków skazano na zesłanie w głąb Rosji, wcielono do armii carskiej lub zmuszono do pracy w kopalniach syberyjskich. W przedmowie pojawia się również wątek autobiograficzny: „Z tylu wygnańców jednemu tylko dotąd udało się wydobyć z Rosji” - to aluzja do osoby samego Mickiewicza. Dedykacja Utwór dedykowany jest zmarłym przyjaciołom Mickiewicza (stąd tytuł - dziady to uroczystość poświęcona zmarłym). Byli oni podobnie jak Mickiewicz zesłanymi w głąb Rosji ofiarami polityki Nowosilcowa. Jan Sobolewski - był nauczycielem na Żmudzi, w roku 1824 został wcielony do carskiego korpusu inżynierów, zmarł w Archangielsku w 1829.
Cyprian Daszkiewicz - prawnik i historyk, studiował na uniwersytecie wileńskim, należał do filaretów, zesłany po procesie, od 1826 przebywał w Moskwie, gdzie poznał Mickiewicza.
Feliks Kółakowski - należał do filomatów i filaretów, w czasie zesłania prowadził studia orientalistyczne, z wykształcenia był filologiem, zmarł w 1831 w Petersburgu.
Prolog Akcja prologu rozgrywa się 1 listopada 1823 w Wilnie, w celi zamienionej na więzienie klasztoru ojców Bazylianów. O duszę śpiącego więźnia (Gustaw, który później zamieni się na Konrada), walczą dobre i złe duchy. Więzień budzi się ze snu z poczuciem szybkiego uwolnienia oraz z niejasną świadomością misji, którą ma do wypełnienia. Na ścianie celi kreśli po łacinie napis, który w tłumaczeniu na polski brzmi: „ Bogu Najlepszemu, Największemu. Gustaw zmarł 1823 1 listopada. - Tu narodził się Konrad 1823 1 listopada”.
Ta przemiana może być odczytana jako zmiana Gustawa - romantycznego bohatera z IV cz. Dziadów , w Konrada - człowieka, w którym miłość do jednej kobiety zostanie zastąpiona przez miłość do całego narodu i który swoje życie będzie gotów poświęcić walce o wolność ojczyzny. Scena I Widzimy więźniów, którzy spotykają się w celi Konrada (u niego nie słychać głośnych rozmów) w wigilię. Było to powitanie nowego więźnia, Żegoty (Żegota należał do Filomatów, wziął udział w powstaniu listopadowym, a po jego upadku wyemigrował. Był jednym z najbliższych przyjaciół Mickiewicza w czasie jego pobytu w Dreźnie). Trafił on do celi, mimo że nie był jednym ze spiskowców. Wszystkie te aresztowania odbyły się z rozkazu i inspiracji senatora Nowosilcowa. Więźniowie (wśród nich Jakub - jeden z filaretów, Adolf - mimo, że był studentem Uniwersytetu Wileńskiego, nie uwięziono go wraz z innymi filaretami. Na zesłanie skazano go dopiero po roku 1831, a więc za udział w powstaniu listopadowym oraz Frejend - jeden z filaretów, poeta, miał wesołe usposobienie) mają nadziej, że Kapral (prawdopodobnie chodzi o kapitana Paniewskiego, dawnego legionistę, dozorcę więźniów, który traktował uwięzionych rodaków z szacunkiem) pozwoli im wspólnie spędzić wigilię. Jeden z więźniów, Tomasz, zaproponował pozostałym, aby ci więźniowie, którzy nie mają rodzin, poświęcili s
(…)
… Boskiej. Scena V
Po zakończeniu egzorcyzmów (scena III) ksiądz Piotr wraca do swojej celi. Tu na znak pokory kładzie się krzyżem i modli się. Bóg zsyła na bernardyna widzenie, w którym Polska jawi się jako Chrystus narodów. Powracają motywy wprowadzone w Przedmowie: męczeństwo młodzieży polskiej oraz zsyłka na Syberię porównana do drogi krzyżowej. Analogią męki Chrystusa na krzyżu są rozbiory Polski. (trzy wyschłe narody jak krzyż z trzech twardych drzew). Według legendy krzyż Chrystusa został wykonany z czterech rodzajów drewna: cedrowego, cyprysowego, oliwkowego i palmowego. Tutaj zostało to zastąpione przez trzech zaborców: Rosję, Austrię i Prusy. Poncjusz Piłat zaś to Francja. Polskę czeka podobny los jak Chrystusa, to znaczy zmartwychwstanie. Widzenie księdza Piotra jest więc zapowiedzią…
… w procesie - powieszeni. Stracono wtedy między innymi Kondratija Rylejewa - przyjaciela Mickiewicza z okresu jego pobytu w Petersburgu. Innego zaprzyjaźnionego z Mickiewiczem dekabrystę, Aleksandra Bestużewa, skazano na katorżniczą pracę w kopalniach syberyjskich
Dlatego też podmiot liryczny wiersza wyraża swój ból po tragedii rosyjskich rewolucjonistów, którym jednocześnie składa hołd. Pojawia…
… pierwszy wysuwa się Doktor, Pelikan i Bajkow. Łączy ich cynizm, bezduszność oraz brak jakichkolwiek ludzkich uczuć. Doktor (pierwowzorem postaci Doktora był dr Augus Becu, ojczym Juliusza Słowackiego, który w czasie procesu filaretów donosił na wileńską młodzież. Becu zginął od uderzenia piorunem, taki sam los spotka Doktora), próbujący wzbogacić się dzięki sympatii Nowosilcowa, usiłuje za wszelką cenę…
… jeszcze czasów zesłania Mickiewicza w głąb Rosji. W czasie, gdy poeta jechał z Odessy do Moskwy, by objąć tam posadę w kancelarii gubernatora Glicyna, a więc w grudniu 1825, w Petersburgu wybuchło powstanie przeciwko carowi ( tak zwane powstanie dekabrystów). Było ono źle przygotowane, musiał skończyć się tragedią. Wojska carskie stłumiły je błyskawicznie, przywódcy zostali uwięzieni, a po półrocznym śledztwie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)