Teoria użyteczności

Użyteczność krańcowa ma ścisły związek z wartością produktu, jaką przedstawia

on dla konsumenta. Określił go już w XIX wieku ekonomista angielski W.S.Jevons ilustrując

go następującym przykładem:

„ Wyobraźmy sobie całą ilość jedzenia, jaką spożywa człowiek w ciągu doby, podzieloną

na 10 równych części. Jeżeli zabierzemy mu ostatnią część, odczuje ten brak nieznacznie,

jeśli zabierzemy mu kolejne części, zacznie mu jej brakować, każda kolejna konfiskata

jednej dziesiątej spowoduje cierpienia coraz poważniejsze, aż znajdzie się na granicy

głodu. Jeśli każdą z tych dziesiątych części nazwiemy przyrostem, będziemy mogli

stwierdzić, że każdy przyrost ilości pożywienia jest mniej niezbędny lub zawiera mniej

użyteczności niż poprzedni" .

Tak więc udowodniono, że cena ukształtowana na rynku jest odbiciem wartości,

jaką dane dobro lub usługa przedstawia dla kupującego, a nie odzwierciedleniem kosztów

związanych z wytworzeniem tych produktów.

W miarę wzrostu dochodów, które decydują o możliwościach zakupów, konsument

może przechodzić na coraz to wyższe krzywe obojętności i tym samym wzrasta poziom

jego zadowolenia, satysfakcji, radości z konsumpcji danych dóbr i usług.

Jedna z podstawowych teorii, na której opiera się mikroekonomia stanowi, że

konsumenci podejmują na rynku takie decyzje, które pozwalają im uzyskać maksymalną

satysfakcję. Jest ona utożsamiona z użytecznością, czyli zadowoleniem, radością,

przyjemnością, jakie uzyskuje pojedynczy człowiek w wyniku konsumpcji określonego

dobra lub usługi.

Dla osiągnięcia tego celu niezbędne są trzy zasadnicze warunki:

1. Osoba musi mieć możliwość dokonania wyboru spośród wielu alternatyw, np. może

kupić bilet do teatru albo kilogram wiśni, lub bilet do dyskoteki,

2. Dokonanie wyboru zawsze musi oznaczać rezygnację z co najmniej jednego wariantu

alternatywnego, np. decydując się na bilet do teatru rezygnujemy z zakupu kilograma

ulubionych wiśni.

3. Osoba musi kierować się w procesie podejmowania decyzji skalą korzyści, tzn.

dokonywać takich wyborów, w efekcie których uzyskiwane korzyści przewyższają

ponoszone koszty, np. decydujemy się w danym momencie na zakup biletu do teatru

ponieważ uznajemy, że przyjemność z oglądania sztuki jest wyższa niż przyjemność

zjedzenia wiśni.

Maksymalizacja satysfakcji jest efektem określonego zachowania konsumentów na

rynku nazywanego postępowaniem racjonalnym.

Przyjmuje się, że człowiek może postępować racjonalnie, jeżeli:

• Potrafi określić swoje potrzeby oraz posiada system preferencji, czyli wie co dla

niego w danym momencie jest bardzo ważne, a co mniej. Decyzja zakupu biletu do

teatru jest wyrazem posiadania preferencji – przyjemność z oglądania

przedstawienia jest wyższa niż przyjemność zjedzenia wiśni

• Potrafi uporządkować swoje potrzeby według własnego kryterium ważności. na

przykład fakt ten ujawnia się w następującym stwierdzeniu: - zbieram pieniądze,

aby kupić magnetofon, a później będę zbierał pieniądze na zakup roweru,

• Podejmuje takie decyzje o zaspokajaniu swoich potrzeb, które przynoszą mu

maksymalną satysfakcję. W określonym czasie większą użyteczność dla danej

osoby ma zakup magnetofonu niż roweru