Różnice i podobieństwa

Podobieństwo wszystkich teorii cyklicznych polega na tym, iż opisane stadia rozwoju

społecznego powtarzają się po pewnym czasie w tej samej kolejności po czym znowu wracają

do fazy wyjściowej. Zasadniczą różnicą występującą pomiędzy teorią Pareto, a teorią Sorokina było to, iż Pareto uważał, że na rozwój społeczny wpływają różnego rodzaju czynniki wewnętrzne i zewnętrzne, natomiast Sorokin uważał, że przyczyny zmian tkwią tylko w samym społeczeństwie, a czynniki zewnętrzne mogą tylko osłabiać lub potęgować dane czynniki wywołujące rozwój społeczny. W teoriach Pareto i Kelles-Krauza postawiony był dość duży nacisk na zróżnicowanie społeczne, jako jeden z czynników wywołujących rozwój społeczny. Zarówno zjawisko „krążenia elit" w teorii Pareto jak i zasada indywidualizmu i socjalizmu w teorii Kelles-Krauza są podstawową siła motoryczną wszystkich przemian społecznych. Drugim rodzajem teorii rozwoju społecznego są teorie dychotomiczne. Przedstawicielami tego nurtu byli: FERDINAND TONNIES, CHARLES H. COOLEY oraz EMILE DURKHEIM. Głównym założeniem tych teorii jest pogląd, iż społeczeństwa przechodzą od struktury społecznej opartej na elementach grupy pierwotnej do struktuty społecznej opartej na złożonych grupach umownych.

W teorii Ferdinanda Tonniese'a wyodrębnione są dwie kategorie grup z których zbudowane są społeczeństwa. Są to wspólnoty i społeczeństwa. Wspólnoty tworzą grupy społeczne oparte na stosunkach pokrewieństwa (rodziny, rody, grupy etniczne), na stosunkach przyjaźni (grupy przyjacielskie, rówieśnicze), oraz grupy sąsiedzkie. Wszystkie te wspólnoty były oparte na więziach naturalnych. Wspólnoty stanowiły trzon struktury społeczeństw czasów pierwotnych i feudalnych. Wraz z rozwojem industrializacji społeczeństwa z czasem staja się bardziej „profesjonalne", a stosunki pokrewieństwa tracą w nich na znaczeniu. Społeczeństwa te opierają się na stosunkach umownych, stają się dominujące i odgrywają główną rolę w strukturze teraźniejszych społeczeństw. Rozwój społeczny toczy się wiec od dominacji grup wspólnotowych do dominacji grup umownych.