Rodzaje przepisów prawa

Kryterium stopnia ogólności pozwala nam na wyodrębnienie 1. Przepisów ogólnych i szczególnych. Obydwa rodzaje przepisów są przepisami o charakterze merytorycznym co oznacza, że pozwalają na ustalenie treści normy prawnej w nich zawartych. Przepisy merytoryczne ogólne normują typowe stosunki społeczne. Przepisy szczególne regulują objęte danym aktem normatywnym stosunki społeczne wykorzystujące pewne odrębności np. kodeks pracy reguluje czas pracy, będą to przepisy ogólne. Przepisem szczególnym będzie np. regulacja wyłączająca dopuszczalność zatrudnienia młodocianych w godzinach nadliczbowych. Jeśli określone stosunki społeczne są regulowane przepisami ogólnymi i szczególnymi to kolizja, która zachodzi w takim przypadku jest rozstrzygana w myśl formuły – przepis szczególny uchyla przepis ogólny. 2. Ze względu na sposób wyznaczenia zachowania adresata przepisów można wyróżnić przepisy: a) nakazujące (wyrządziłeś szkodę-nakazuję naprawić) – musi, powinien, jest obowiązany – charakterystyczne określenia b) zakazujące – nie wolno, jest zabronione c) zezwalające – może d) przepisy blankietowe – to takie przepisy, które nie określają sposobu pożądanego zachowania się adresata normy prawnej, ale ograniczają się do wskazania w jaki sposób określone kwestie zostaną unormowane np. sposób nabycia obywatelstwa określi ustawa. KRYTERIUM TZW. MOCY OBOWIĄZUJĄCEJ CZYLI TEGO CZY ADRESACI MOGĄ MODYFIKOWAĆ TREŚCI NORMY ZAWARTEJ W PRZEPISACH PRAWA Wyróżnia się przepisy: 1. Bezwzględnie obowiązujące – lus cogens 2. Względnie obowiązujące –lus dispositivum 3. Granicznie zastępujące Ad. 1. Przepisy bezwzględnie obowiązujące - imperatywne, zawierają normę postępowania, które nie może być modyfikowana poprzez czynności prawne adresatów normy. Przepisy o takim charakterze są typowe dla prawa karnego, administracyjnego, podatkowego. Ad. 2. Przepisy względnie obowiązujące – dyspozytywne mogą być modyfikowane w drodze czynności prawnych stron. Taki charakter ma znacząca część przepisów prawa cywilnego w części dotyczącej zobowiązań np. Jeśli strony nic innego nie postanowiły to ….. Ad. 3. Granicznie zastępujące Charakterystyczne dla prawa pracy. Zgodnie z art. 18 & 1 Kodeksu Pracy postanowienia umów o pracę nie mogą być dla pracownika mniej korzystne, niż przepisy Prawa Pracy. Zgodnie zaś z & 2. Art. 18 postanowienia umów o pracę mniej korzystne niż przepisy Prawa Pracy są z mocy prawa nieważne i zastępowane przez odpowiednie przepisy Prawa Pracy.