Obwodowy układ nerwowy

Nerwy wychodzące ze splotu ramiennego można podzielić na krótkie i

długie. Nerwy krótkie zaopatrują mięśnie obręczy kończyny górnej oraz niektóre

mięśnie tułowia i szyi - odchodzą zarówno od części nad- jak i podobojczykowej

splotu ramiennego. Nerwy długie zaopatrują część wolną kończyny górnej -

wychodzą z pęczków części podobojczykowej splotu ramiennego. Do nerwów

krótkich należą: n. grzbietowy łopatki, n. piersiowy długi, n. podobojczykowy, n.

nadłopatkowy, nn. piersiowe przednie, nn. podłopatkowe, n. piersiowo-grzbietowy.

Nerwy długie to: n. promieniowy, n. pachowy, n. mięśniowo-skórny, n.

pośrodkowy, n. łokciowy, n. skórny przyśrodkowy ramienia oraz n. skórny

przyśrodkowy przedramienia.

Nerw (nervus) jest to pęczek włókien nerwowych wraz ze wszystkimi

osłonkami (śródnerwie, onerwie, nanerwie). Nerw rdzeniowy (nervus spinalis) jest

nerwem powstałym z połączenia korzenia przedniego (brzusznego) i tylnego

(grzbietowego), łączących się z jedną stroną tego samego segmentu rdzenia

kręgowego. Ma on około 1 cm długości i leży w obrębie otworu międzykręgowego.

Każdy nerw rdzeniowy dzieli się na gałęzie: przednią, tylną i oponową, dodatkowo

nerwy rdzeniowe C8 - L2-3 oddają gałąź łączącą białą. Do każdego nerwu

rdzeniowego dochodzi gałąź łącząca szara. Z rdzenia kręgowego wychodzi zwykle

31 par nerwów rdzeniowych, wśród których wyróżniamy: 8 par nn. szyjnych, 12

par nn. piersiowych, 5 par nn. lędźwiowych, 5 par nn. krzyżowych oraz 1 parę nn.

guzicznych. Gałęzie przednie nerwów rdzeniowych tworzą sploty nerwów

rdzeniowych. Wyjątek stanowią gałęzie przednie nerwów rdzeniowych

piersiowych, zwane nerwami międzyżebrowymi, które zachowały charakter

nerwów obwodowych. Splot nerwów rdzeniowych (plexus nervorum spinalium)

jest utworzony przez wymieszanie gałęzi przednich kilku kolejnych nerwów

rdzeniowych po jednej stronie. Ze splotu nerwów rdzeniowych wychodzą nerwy

obwodowe. Wyróżnia się 4 parzyste sploty nerwów rdzeniowych, są to: splot

szyjny, splot ramienny, splot lędźwiowy i splot krzyżowy.

Podstawowe pojęcia kliniczne:

• neuropatia - oznacza zespół kliniczny powstały w wyniku zmian czynności i

struktury nerwów (obwodowych i /lub czaszkowych) wywołanych czynnikami

niezakaźnymi.

• zapalenie nerwu (neuritis) - uszkodzenie nerwów pochodzenia bakteryjnego lub

wirusowego (np. półpasiec, trąd).

• neuralgia - ból występujący w obszarze unerwienia określonego nerwu lub jego

gałęzi, bez innych objawów uszkodzenia nerwu (niedowład, zaburzenia czucia)

będący następstwem mikrouszkodzenia nerwu.

• sympatalgia (neuralgia wegetatywna) - ból piekący, rozlany nie reagujący na leki

przeciw-bólowe, z towarzyszącymi objawami wegetatywnymi.

• kauzalgia - uszkodzenie pnia dużego nerwu zawierającego włókna współczulne

(n. pośrodkowy, n. kulszowy); bardzo silny ból sympatalgiczny i nasilone objawy

wegetatywne.

• polineuropatia - zespół kliniczny, którego podstawową cechę stanowi

jednoczesne upośledzenie funkcji wielu nerwów obwodowych

Do podstawowych objawów klinicznych uszkodzenia nerwu obwodowego

należy niedowład lub porażenie a następnie zanik mięśni unerwionych przez dany

nerw. Jeśli nerw prowadzi komponentę czuciową zwykle objawy ruchowe

wyprzedzane są przez dolegliwości czuciowe: parestezje, ból, przeczulicę na

bodźce W przypadku nerwów bogatych we włókna autonomiczne, występują

objawy wegetatywne: zaburzenia pocenia, zmiany zabarwienia skóry w obrębie

pola unerwienia danego nerwu.

Badaniem diagnostycznym szczególnie przydatnym w neuropatiach jest

badanie przewodnictwa nerwowego i badanie elektromiograficzne mięśni. Pomaga

ono zlokalizować miejsce uszkodzenia, a także rozpoznać rodzaj neuropatii. W

neuropatiach aksonalnych stwierdza się niewielkie zwolnienie przewodnictwa

nerwowego (zwykle nie przekraczające 20% wartości prawidłowych) przy

równoczesnym spadku amplitudy potencjałów wywołanych). Badanie EMG w tych

przypadkach wykazuje potencjały denerwacyjne, jako dowód uszkodzenia aksonu.

W neuropatiach demielinizacyjnych dominuje znaczne zwolnienie przewodnictwa w

nerwach obwodowych, niekiedy występujące ogniskowo (a więc w pewnych

odcinkach nerwu).

Biopsja nerwu obwodowego pozwala na stwierdzenie zmian histologicznych

typowych dla danego rodzaju neuropatii. Ze względu jednak na inwazyjność tego

badania wykonuje się je jedynie w uzasadnionych przypadkach.