Literatura a muzyka. Omów odpowiedniości i podaj przykłady.
- Istnieje możliwość reprezentacji muzyki jako formy intersemiotycznej mimesis, jednak jest to możliwość mocno ograniczona.
- Problem relacji literatura - muzyka jest bardzo słabo opracowany. Badacze mają obawy metodologiczne i ograniczone kompetencje. Towarzyszy temu sceptyzm co do rzeczywistej możliwości prezentacji muzyki w literaturze. Czy rzeczywiście literatura może przejmować muzyczne techniki, konwencje i techniki?
- Transpozycje intersemiotyczne literatura - muzyka mają bardzo długa tradycję (aż od starożytności, poza tym w XX wieku dokonano wielu eksperymentów na tym tle. To znaczy, że problem ten istnieje i nie został skazany na nierozwiązywalność. - Źródło problemów: 1. brak uniwersalnych narzędzi badawczych, 2. niemożliwość bezpośredniego przenoszenie pojęć, ustalenia wspólnej terminologii,
3. z perspektywy semiotyki, nie można mówić o adekwatności, odpowiedniości obu systemów semiotycznych, gdyż brak znaków transsystemowych (zasada nieredundancji)
W związku z tak wieloma przeszkodami, potencjalne relacje intersemiotyczne mogą zaistnieć nie między muzyką i literaturą, nie między utworami literackimi a kompozycjami muzycznymi, lecz między dziełem literackim a artystyczną interpretacją dzieła muzycznego. Brown tak porządkuje warianty związków literatury z muzyką:
elementy wspólne
przypadki współistnienia, np. muzyka wokalna
wpływy muzyki na literaturę
wpływy literatury na muzykę
- Problem natury terminologicznej - pojęcie: „muzyczność dzieł literackiego”, jak i wiele terminów z zakresu muzyki, były bardzo często wykorzystywane w opisie literatury, jednak w sposób nieprofesjonalny i intuicyjny. Po pierwsze nie ma jednej muzyczności. Muzyczność może pochodzić z natury lub z kultury. Po drugie muzyczność uzyskała dwa znaczenia, właściwe i metaforyczne. Jest to termin bardzo nieostry, muzyczność w badaniach literackich może sugerować pewien nieokreślony związek źródłowy między literaturą a muzyką, między autorem a kompozytorem, między estetyką literacką a estetyką muzyczną, między konstrukcją i kompozycją utworu literackiego i muzycznego. Termin jest nieostry bo posiada wiele konotacji, porusza sfery różnorodnych i odmiennych zjawisk
- Istnieją dwie muzyczności, muzyczność według autora i muzyczność według odbiorcy. Przeświadczenia obu o muzycznym nacechowaniu utworu mogą okazać się rozbieżne. Czasem tytuł nadany przez autora ma sugerować odczytanie utworu. np. „Nokturn”. Odbiorca bardzo się wtedy stara ten nokturn zobaczyć;)
Próba typologii- Hejmej kreśli trzy otwarte obszary problemowe, w których zachodzą zjawiska powszechnie łączone z muzycznością dzieła literackiego:
(…)
…. Inne przykłady: „Melodia mgieł nocnych” Tetmajera i „Deszcz jesienny” Staffa
Muzyczność II Tematyzowanie muzyki, sposobów prezentowania aspektów dzieła muzycznego w utworze literackim. Poeta używa w wierszu określeń związanych z muzyką, np. kujawiak, nokturn, pieśń. Mówi się tu bezpośrednio o muzycznym kontekście. Kiedy mamy już taką podpowiedź, możemy doszukiwać się muzyczności I i muzyczności III. Ładnie mówiąc, jest to „muzykotematyczność” w funkcji sygnału metatekstowego. (np. ballada, sonata, nokturn, fuga, symfonia) Konkretne przykłady: B. Leśmian „Ballada bezludna”, Mickiewicz „Ballady i romanse”
Muzyczność III Dotyczy interpretacji form i technik muzycznych w dziele literackim, specyficzna forma odsyła do konstrukcji kompozycji muzycznej i wiąże się wyłącznie z muzyką kultury. Wprowadza…
… ma „potencjalną muzyczność”, jeden mniejszą, drugi większą. Takie elementy muzyczności jak: intonacja, pauza, tempo, instrumentacja głoskowa i rytm mają często literacki charakter. O opowiadaniach Iwaszkiewicza mówi się, że są muzyczne bo charakteryzują się „doskonałym prowadzeniem frazy, doprowadzoną do perfekcji umiejętnością doboru słów. Mówi się tez o muzyczności rymów Mickiewicza (Ma to niedobre…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)