Normalność a nienormalność

Kryteria optymalności według Jahody:

1. Pozytywny stosunek wobec siebie

2. Wzrost i rozwój osobisty:

- Brak stagnacji

- Dążenie do wykorzystania swych umiejętności

- Poświęcenie się misji lub powołaniu

- Wyznaczanie sobie odległych celów

- Życie na pełnych obrotach

- Zatracenie się w pracy, twórczości, lub kontaktach z innymi

3. Autonomia:

- Emocjonalna niezależność od najbliższego otoczenia społecznego

- Postępowanie według własnych wewnętrznych standardów

- Szacunek do własnej osoby (respektowanie siebie) – zamiast szukania aprobaty innych

4. Adekwatne spostrzeganie rzeczywistości:

- Konfrontowanie naszych spostrzeżeń, z rzeczywistością – możliwość odkrycia pomyłki i jej naprawienia

- Tolerancja wobec faktów kontrowersyjnych – nie szufladkowanie według gotowych stereotypów

- Umiejętność mówienia „nie wiem", życia z niewiedzą – oczekiwanie na właściwą informacje

5. Kompetencja w działaniu:

- Kompetentne realizowanie zadań życiowych (w pracy, miłości, zabawie) – niesie nagrody zewnętrzne i wewnętrzne

- Spełnianie wymagań otoczenia i własnych oczekiwań – buduje poczucie samoskuteczności

6. Pozytywne stosunki interpersonalne:

- Umiejętność czerpania radości z towarzystwa innych

- Empatia

- Branie i dawanie

- Wsparcie

- Szanowanie innych niezależnie od ich statusu

- Zdolność do kochania i bycia kochanym

- W przeciwieństwie – zubożenie emocjonalne = alienacja, brak poczucia wspólnoty, lęk