Socjologia organizacji
Socjologiczna definicja organizacji
Organizacja w sensie socjologicznym jest to celowa i wtórna grupa społeczna o charakterze
zrzeszenia, relatywnie wyodrębniona z otoczenia zewnętrznego, charakteryzująca się przewagą formalnie uporządkowanych stosunków wewnętrznych, która osiąga cele i utrzymuje równowagę wewnętrzną przy pomocy takich środków społecznej regulacji zachowań uczestników organizacji, jak:
wzory zachowania, instytucje, role organizacyjne, kontrola społeczna i inne.
Cechy i elementy organizacji formalnej.
Organizacja formalna jest zapisana w określonym zbiorze znaków np. w regulaminie, w schemacie organizacyjnym lub w mowie - służbowe polecenie wydane przez kierownika w formie ustnej, o ile mieści się w jego formalnych uprawnieniach, jest także formalnym elementem organizacji. Istnieje wiele definicji organizacji formalnej.
Cechy organizacji formalnej :
- sztuczność; organizacja formalna jest stworzona zamierzonym a nie spontanicznym działaniem ludzi,
- racjonalność; w organizacji formalizuje się tylko takie jej elementy, które są funkcjonalne z punktu widzenia celu organizacji,
- modelowość; struktura formalna nie opisuje rzeczywistych stosunków w organizacji lecz stanowi dla nich wzór idealny, według którego są one kształtowane,
- bezosobowość; formalna struktura organizacji nie zależy od cech osobowości uczestników organizacji, jest ona bezosobowa i istnieje obiektywnie, ludzie się zmieniają a organizacja formalna pozostaje niezmieniona, o ile nie zostanie zmieniona w sposób formalny1
Elementy organizacji formalnej :
1) Struktura organizacyjna, czyli układ komórek organizacyjnych, pozycji lub stanowisk
służbowych, którym w wyniku podziału pracy przypisano odpowiednie funkcje, a w
terminologii socjologicznej role organizacyjne czyli uprawnienia i obowiązki
2) Hierarchia władzy; do każdej pozycji (stanowiska) przypisany jest formalnie określony zasób uprawnień zwany autorytetem formalnym, który należy odróżnić od autorytetu osobistego.
3) System łączności. Kanały przepływu informacji z reguły pokrywają się z hierarchią władzy i
służą do przekazywania zarządzeń wewnętrznych, sprawozdań, wyjaśnień, reklamacji itp.
4) System bodźców; na formalny system bodźców w organizacji składają się systemy
wynagrodzeń, premii, nagród, wyróżnień i bodźców pozamaterialnych oraz system kar zapisanych w kodeksie pracy.
Pojęcie wewnętrznej i zewnętrznej obserwacji zachowań ludzi.
W metodologii badań socjologicznych wyróżnia się dwa sposoby obserwacji rzeczywistości społecznej -
obserwację zewnętrzną i wewnętrzną.
Obserwacja zewnętrzna wg S.Nowaka polega na rejestracji fizycznych lub biologicznych aspektów ludzkich zachowań np. przestrzenne przemieszczanie ludności, sposoby ubierania się, sposób lub wielkość wykonywanej pracy itp.
Obserwacja wewnętrzna (albo rozumiejąca), polega na uprzytomnieniu sobie, co myślą i czują ludzie obserwowani przez badacza, jakie motywy nimi kierują, jak pojmują sens swoich działań.
2. Empatia, introspekcja, współczynnik humanistyczny – jako metody badań zachowań ludzi
Empatia - wczuwanie się w stan psychiczny osób obserwowanych
Współczynnik humanistyczny - obserwowanie rzeczywistości społecznej oczami innych ludzi.
Twórcą tego pojęcia jest F.Znaniecki. Pisał on: "Podstawowym materiałem empirycznym dotyczącym jakiegoś ludzkiego działania jest doświadczenie samej osoby działającej, uzupełnione doświadczeniem tych, którzy reagują na jej działania".
Introspekcja to wgląd we własny stan psychiki, aby zrozumieć drugiego człowieka np.: sami
przeżyliśmy jakieś zdarzenie a teraz ktoś inny przeżywa to samo.
3. Wyjaśnić twierdzenie Znanieckiego i Thomasa :"Jeśli ludzie uznają jakieś sytuacje za
rzeczywiste, to są one rzeczywiste w swoich konsekwencjach".
Jeżeli człowiek uwierzy w pewne prawdy, to stają się one prawdami, żyją w społeczeństwie jako coś normalnego i ludzie postępują wg tych prawd, przystosowując się do nich i wcielając je w życie.
4. Czy wyjaśnianie zachowań ludzkich jest tym samym co rozumienie ich ?
Pojęcie rozumienia należy odróżnić od wyjaśniania (eksplanacji).
Wyjaśnić jakieś zjawisko to znaczy odpowiedzieć na pytanie, dlaczego ono zachodzi, zrozumieć jakiegoś człowieka, znaczy wczuć się w jego stan psychiczny. Rozumienie jest więc
pogłębionym opisem „wewnętrznym", a wyjaśnianie – podaniem przyczyny zewnętrznej.