TEORIA PIENIĄDZA Istota pieniądza - jest to zjawisko społ.; przyjmuje różne formy. Pieniądzem (P) jest to wszystko, co jest ogólnie akceptowane jako śr. płatniczy.
W swej genezie P jest towarem.
Towary posiadają właściwość wymienialności; wart. towaru b. trudno zmierzyć np. godzinami pracy na ich wytworzenie, stopniem zadowolenia z ich użytkowania itp. Potrzebny był P jako powszechny ekwiwalent.
P jest towarem, który służy do wyrażenia wart. wszystkich innych towarów; jest uniwersalnym wyrazicielem wartości.
Wart. towaru wyrażona w P = cena .
Funkcje pieniądza: miernik wartości - pełni ją w trakcie transakcji kupna-sprzedaży
środek wymiany (obiegu, cyrkulacji)
przedmiot tezauryzacji (oszczędności), czyli gromadzenia i przechowywania wartości
środek płatniczy = środek uwalniania od zobowiązań
- Dwie 1-sze funkcje są podstawowe i ściśle wiążą się ze sobą. Dzięki nim życie gosp. może stanowić pewną całość - można bowiem porównywać ze sobą wszystkie wart. gosp., sprowadzić je do wspólnego mianownika. Bez tej wspólnej miary nie byłoby pojęcia dochodu, kosztów, budżetu; cały r-k ekonom. byłby niemożliwy.
Ad 1 Funkcja miernika wart. polega na tym, że za pośrednictwem P wyraża się w cenach wart. wszystkich towarów (i usług) w jednakowych wielkościach ($, EURO, zł ...), porównywalnych pod względem ilości.
Do wyrażenia wart. towarów nie jest potrzebny P realny; wystarczy - P wyobrażony, idealny, abstrakcyjna jednostka obrachunkowa (pozostałe funkcje może pełnić tylko P realny).
P może pełnić tę funkcję tylko jako jedn. określonej wielkości. Tę wielkość, czyli skalę cen, ustala władza pieniężna (np. NBP);
Ad 2 - Jako śr. cyrkulacji P spełnia rolę służebną wobec wymiany. Ponieważ P „przenosi” wart. gosp., jest porównywany do krwi, której obieg ożywia organizm.
Cyrkulację stanowi całokształt zazębiających się wzajemnie przeobrażeń towaru w P i P w towar, wg formuły: T 1 - P - T 2 ; jest to postęp wobec formuły: T 1 - T 2 , można przezwyciężyć ograniczoność bezp. wymiany, ale - powstaje możl. oderwania aktu kupna P od aktu sprzedaży. Strona „kupująca” P. nie musi kupić towaru; pojawia się groźba nierównowagi rynkowej
Ad 3 Kapitał pieniężny, a nie rzeczowy jest najdogodniejszym śr. przechowywania wart. gosp. ze względu na mniejszy koszt „magazynowania”; ponadto P mogą w każdej chwili być zużyte na dowolny cel, a kapitał rzeczowy służy tylko do określonego celu (albo trzeba go znów zamienić na P, by nim dowolnie rozporządzać); ale - możl. dewaluacji wskutek inflacji.
Tezauryzacja może się stać celem samym w sobie (→ gromadzenie bogactwa); wtedy P opuszcza sferę cyrkulacji, na długi czas staje się bierny, przekształca się w skarb. Do tej roli najlepszy jest P, którego wart. (nabywcza) jest względnie stała. Jeśli siła nabywcza P maleje, ludzie lokują swe oszcz. w złocie, biżuterii, akcjach, dziełach sztuki (po II wojnie św. ok. ¼ - 1/3 zasobów złota znalazło się w rękach prywatnych).
(…)
… monet o różnej wart., co umożliwia mierzenie wart. różnych towarów: drogich, tanich.
→ Złoto długo występowało równolegle ze srebrem jako P. System walutowy, w którym znajdują się w obiegu 2 kruszce = bimetalizm. Wtedy występuje tendencja, znana dziś jako prawo Greshama (Kopernika): „pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy”; ludzie są skłonni dopłacać do P lepszych w P gorszym.
→ Jeśli w obiegu znajduje się 1 metal szlachetny = monometalizm.
Stopniowo kształtuje się pieniądz niepełnowartościowy, czyli taki, którego rzeczywista wart. jest niższa od nominalnej; w trakcie obiegu złoto się ściera, poza tym pojawia się pokusa „psucia monet”, np. dla finansowania wojen. Poszukiwanie innej formy pieniądza wiązało się też z wysokimi kosztami transakcyjnymi (wydobycie, ochrona) srebra i złota…
…. jako dobro konsumpcyjne lub czynnik prod. W/w przykłady = towary powszechnie znane w danych społecznościach (np. w Am. Pn w czasach kolonialnych: muszle, tytoń); ludzie są więc skłonni je przyjmować jako zapłatę za swój towar - nawet jeśli nie chcą ich bezp. wykorzystać.
W końcu funkcję P zaczęły pełnić towary szczególne: kruszce szlachetne: srebro, bursztyn, złoto; mają one (zwł. złoto) wiele zalet…
… kredytu, czyli - ilości P, którą banki mogą stworzyć
Aspekty etyczne (por. np. G. Simmel, Philosophie des Geldes)
O ambiwalencji P świadczą hasła: „P rządzi światem”; „P miarą wszystkich rzeczy”; żyjemy w kulturze „zapośredniczonej” w pieniądzu.
P jest najlepszym przykładem na to, jak śr. przekształca się w cel. Takie fenomeny jak: pożądanie P, chciwość, cynizm, zblazowanie, marnotrawstwo…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)